Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου 2007

ADONIS (AT 5:00)


ADONIS (AT 5:00 PM)

W/o giving
Bits of pleasure
Went no audit
Like turtle
Sailling
Into something
By exclusion
Of choice
Overfloating mist
(everywhere)
Having had
What we depends
On intent
That is that
Circularly
Places where
End
Of
Could be
Words
Extra
Sort
Of poems
Too much
Carpeting
All over
At night
Chattering
In sequence
Rather we hear
Used read
Was atonic
What saw
5 of the crew
Wearing denim
Restoring
Imagination
W/ much
Too much
Talking.


P.S. Said
Supper & dinner
W/ words
All like.

HUNT OF THE STONE - ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ

HUNT OF THE STONE - ΤΟ ΚΥΝΗΓΙ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ


Στην παράσταση αυτή το ποίημα αυτό συμπληρώνεται από μία ακόμη ενότητα με τίτλο «Hunt of the Stone» (Το κυνήγι του Λίθου). Πρόκειται για ένα ποιητικό διάλογο με στίχους από τους Νομπελίστες Αφρικανούς ποιητές Λεοπόλντ Σεντέρ-Σεγκόρ από τη Σενεγάλη και Γουόλε Σογίνκα από τη Νιγηρία. Για τον Σεγκόρ η ποίηση είναι καθαρός ρυθμός, ο ρυθμός του τάμ-τάμ, ρυθμός που κυλάει δίπλα από τις λέξεις. Δανείζομαι μερικά από τα διαμάντια αυτού του ρυθμού που εξυμνούν την αιώνια Αφρικανικότητα για να τα συνδυάσω με τους στίχους του Σογίνκα που μιλούν για την αιώνια φυλακή του νέγρου-ανθρώπου «για όλους αυτούς που συμμετείχαν στο συνεχές εγχείρημα της καταστροφής του ανθρώπινης ψυχής». Τους στίχους αυτούς τους συνδυάζω με φράσεις από την ελεύθερη και ρυθμική τζάζ με στίχους δικούς μου από το ποίημα «Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι, Αντονεν Αρτώ, Ρενέ Κρεβέλ, που πήγαν όλοι αυτοί; »




MOLLE ALGA SULL' ACQUA

MOLLE ALGA SULL’ ACQUA
(ΤΡΥΦΕΡΑ ΦΥΚΙΑ ΠΑΝΩ ΣΤΟ ΝΕΡΟ)


Εγραψα το έργο αυτό στις 25 Δεκεμβρίου του 2003 μέσα στον παρατεταμένο γενικό θόρυβο γύρω από τον πόλεμο στο Ιράκ. Eίναι ένα διαχρονικό ποίημα ενάντια σε κάθε πόλεμο. Οσον αφορά την τεχνική του προσπάθησα να πλησιάσω την τεχνική των Ινδιάνων της Βόρειας Αμερικής και να φτιάξω ένα «Σαμανιστικό» ποίημα με πολλές επικλήσεις και επαναλήψεις που να συνοδεύεται από τύμπανα του πολέμου. Για την παράσταση αυτή ειδικά χρησιμοποιώ και ήχους από θάλασσα για να δώσω και έναν επιπλέον μεταφυσικό τόνο.

H TEXNH TOY XAΠΕΝΙΓΚ

ΤΗΕ ΑRT OF HAPPENING
(Ακολουθεί ένα απόσπασμα του βιβλίου μου
«Η τέχνη του Χάπενιγκ»)


ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ ΧΑΠΕΝΙΓΚ

Το χάπενιγκ είναι πάντα συνδεδεμένο με τη συμβολική και οραματική ζωή του ποιητή. Είναι στην ουσία ένα ονειρόδραμα, μια εσωτερική βίωση ψυχής ενεργούμενης, μία ζώσα συμπεριφορά, μία συντροφική συμβίωση. Συμβίωση με τί; με τον περιβάλλοντα κόσμο του ποιητή, με την σχέση του με τους άλλους, είναι η ζωντανή και δραματοποιημένη προέκταση του σώματός του, η σχέση της ψυχής του με το σώμα αλλά και τον περιβάλλοντα χώρο.
Αφού λοιπόν έχουμε ξεκαθαρίσει το τί είναι ένα happening, τότε μπορούμε με θάρρος και ειλικρίνεια να ομολογήσουμε πως τα πρώτα ποιητικά χάπενιγκ, που μάλιστα προϊωνίζουν και την μελλοντική πορεία ή καλύτερα την ποιητική διάπλαση του ποιητή, την άζυμο ύλη της ποιητικής του ενόρασης και ενεργούμενης ουσίας, είναι τα όνειρα και οι ονειροπολήσεις του ποιητή κατά την βρεφική ηλικία, πριν ακόμη αρχίσει να συνειδητοποιεί τον περιβάλλοντα κόσμο και να σχηματίσει τις πρώτες εικόνες προσώπων, αγαπημένων αντικειμένων κλπ.
Αυτά τα “προϊστορικά” νεοπρωτόγνωρα happenings είναι αναμφισβήτητα τα σημαντικώτερα στη ζωή και το έργο ενός ποιητή. Δυστυχώς σκορπίζονται σαν τον αέρα και το μόνο άτομο που μπορεί για λίγο να τα διασώσει ή να τα περιγράψει και να τα αναδημιουργήσει αργότερα μέσω και μίας αναλυτικής ψυχαναλυτικής διαδικασίας είναι η παρατηρητική και πλήρως αφοσιωμένη μητέρα του ποιητή. Αυτή είναι το μόνο πρόσωπο που μπορεί να διαβάσει τις κινήσεις του βρέφους, τις συσπάσεις του προσώπου του, το μέτωπό του, τα χέρια του, τα χείλη του, την αύρα του σώματός του. Το μικρό βρέφος είναι ο αληθινός ποιητής στο απόγειό του. Μπορεί και συνομιλεί απευθείας με την άβυσσο της μήτρας και της προϋπάρχουσας ζωής.
Επίσης, πρέπει να ομολογήσουμε ότι τίποτε δεν είναι κοντύτερα στη θεία φύση και πρόνοια, καθώς και την τελειότητα της φυσικής αυθεντικότητας, αφού το βρέφος είναι κοντύτερα από οτιδήποτε άλλο στο δώρο του Θεού και της πρόνοιας στη μήτρα της Μητέρας. Τα βρεφικά αυτά οράματα προσπάθησα να περιγράψω στο αλληγορικό ποίημά μου “.........
Η άλλη σημαντική πλευρά της ζωντανής στάσης του ποιητή αφορά τα ζωντανά και καθημερινά χάπενιγκς που συνδέονται με την καθημερινή ποιητική ζωή, εκεί όπου η ονειροπόληση έχει πάλι τον πρώτο λόγο. Έτσι ένας πρωινός περίπατος στην Ακρόπολη είναι ένα ζωντανό happening, η αγάπη της μητέρας και η σχέση με τον ποιητή είναι ένα άλλο happening, η ερωτική σχέση κ.ο.κ. Ο τροχονόμος όμως που εισβάλλει βίαια στον καθημερινό περίπατο του ποιητή και του δίνει κλήση για παράνομη στάθμευση είναι εκτός happening, γιατί εδώ έχουμε τη βίαιη εισβολή μιας άσχετης πραγματικότητας με ό,τι βιώνει τη στιγμή εκείνη ο ποιητής εσωτερικά. Η ερωτική ζωή του ποιητή είναι ένα διαρκές ενδιαφέρον χάπενιγκ. Χωρίς αρχή, χωρίς τέλος. Άνευ ορίων.
Έγραψα εκατοντάδες τέτοια happenings σε όλη τη διάρκεια της παιδικής και εφηβικής μου ηλικίας. Η ζωή μου μέχρι τα 25 ήταν ένα συνεχές ονειρικό αφήγημα. Το γαλάζιο της Ελλάδας το διαδέχθηκε το καταπράσινο των αμερικανικών δασών και το κόκκινο των ατέλειωτων parking lots. Ο ατέλειωτος γαλάζιος ουρανός του Αιγαίου έγινε ο γκρίζος ουρανός του Μidwest.
Τα δρώμενα σχετίζονται πάντοτε με το σώμα, δηλαδή η ποίηση στην περίπτωση των δρωμένων επιστρέφει στην αφετηρία της, που είναι το άγγιγμα, η αφή, η επικοινωνία, η συντροφικότητα, οι αισθήσεις, η πραγματωμένη επιθυμία του ποιητή. Η γλώσσα είναι μόνον το πρόσχημα. Υπάρχουν άλλωστε όλα τα λανθάνοντα δρώμενα (η ποίηση του Καβάφη επειδή είναι ειλικρινής είναι γεμάτη από τέτοια λανθάνοντα δρώμενα). Πράγματι, τόσο ο Καβάφης όσο και ο Ελύτης καταφεύγουν συχνά σε ασυνείδητα happenings, μόνο που ποτέ δεν τόλμησαν την υπέρβαση.
Σήμερα ενώ ζούμε σε μια εποχή μεγάλης υπέρβασης μέσα από την άμβλυνση που έχει υποστεί ο μεταμοντέρνος ποιητικός λόγος, αλλά ακόμη και η πρωτοποριακή ποίηση, στο μεταίχμιο μιας παγκοσμιοποιημένης εποχής στην οποία τα αιτήματα της διαπολιτισμικότητας, του διαλόγου, της επικοινωνίας κλπ. αναζητούν και μία νέα έκφραση, αυτή η στροφή προς την τέχνη του happening προβάλλει σαν μια νέα αναγκαιότητα. Πράγματι η νέα εποχή του 21ου αιώνα θέτει για την τέχνη και την πολιτική όρους νέο-dada, όρους νέας καθολικής καλλιτεχνικής διαμαρτυρίας. Υπάρχει διάχυτο ένα ρεύμα νεοντανταϊσμού στην εποχή μας. Ωστόσο, η δική μου πραγματικότητα στα χάπενιγκς πάει πολύ μακρύτερα και αναταράσσει ολόκληρο το ποιητικό τοπίο καταγράφοντας τους όρους μιας νέας ποιητικής συνθήκης. Στις σελίδες που ακολουθούν καταγράφονται μία σειρά από δυνατότητες για ποιητικά δρώμενα. Είναι οι δικές μου δυνατότητες μέσα στα συγκεκριμένα πλαίσια που ζω και αναπνέω. Ενδεχομένως κάποιος άλλος στη θέση μου θα είχε να καταδείξει άλλες δυνατότητες. Πράγματι αυτή είναι η δυναμική που μπορούν να έχουν τα δρώμενα στην εποχή μας και ασφαλώς μπορούν να θέσουν ξεχωριστούς όρους και προϋποθέσεις, ακόμη και ανατροπές, στην ίδια την εξέλιξη της ποίησης. Γιατί σε τελική ανάλυση τίποτα δεν μένει το ίδιο, όλα αλλάζουν, και πολλά ανατρέπονται.
ΕΙΔΗ ΧΑΠΕΝΙΓΚ
Το χάπενιγκ είναι πάντοτε ανοιχτό ως φόρμα, διατηρεί δηλαδή αυτό το σπουδαίο πλεονέκτημα να το μεταχειρίζεται ο ποιητής με πολλαπλούς τρόπους. Είναι εντυπωσιακή η ελευθερία που δίνει στον κάθε ποιητή και κάποιος εύλογα αναρωτιέται γιατί μέχρι τώρα δεν έχει τύχει της ανάλογης προσοχής των ποιητών αλλά ακόμη και αυτών των κριτικών της λογοτεχνίας. Στο κεφάλαιο αυτό θα προσπαθήσω να παρουσιάσω μία σειρά από είδη χάπενιγκς, δηλαδή ν’απαριθμήσω δυνατότητες που παρέχει το είδος αυτό σ’ έναν ποιητή. Κατά τη διάρκεια της πειραματικής μου πορείας μέσα στην ποίηση έχω δοκιμάσει τις περισσότερες από αυτές τις φόρμες και είδα πόσες δυνατότητες προσθέτουν σ’ έναν ποιητή.
Αρχίζω λοιπόν την απαρρίθμηση.
1) Κολάζ κειμένων :
Το 1983 κλήθηκα να κάνω μία ποιητική ανάγνωση, την πρώτη δημόσια ποιητική ανάγνωση στη ζωή μου. Τότε, αφού διάβασα μερικά από τα ποιήματά μου – κάνοντας και κάποιους αυτοσχεδιασμούς, προχώρησα σε μία άνευ όρων συρραφή και αντιστροφή γνωστών ποιητικών κειμένων που προέρχονταν από ποιητές όπως ο Ρίτσος και ο Ελύτης που ξάφνιασε το κοινό. Η μεγάλη άνεση που είχα με τα κείμενα και η ένθερμη οικειότητά μου με το προτεινόμενο αυτό είδος της κολάζ ανάγνωσης λειτούργησε σαν μαγνήτης στο κοινό που παρακολούθησε με μεγάλη προσοχή το τόλμημα αυτό.
Η πρώτη λοιπόν περίπτωση χάπενιγκ είναι αυτή της συρραφής και αντιστροφής κειμένων, ενός κειμενικού κολάζ, η οποία στην ουσία ανατρέπει την τάξη και την ιεραρχία, ενώ ταυτόχρονα αναδεικνύει άλλα κρυμμένα στοιχεία που βρίσκονται στο ποίημα – κείμενο και εξουδετερώνονται από τη συμβατική ανάγνωση. Η προφορικότητα σε συνδυασμό με την τυχαιότητα και την διασυνδεσιμότητα, την αποκωδικοποίηση και μία σειρά άλλες αποδομητικές τεχνικές εδώ παίζουν το κύριο λόγο.
2) Μεικτά media – κείμενο
Η σύνδεση του ποιητικού λόγου με την εικόνα, το βίντεο, τον ήχο, τη μουσική και άλλες τέχνες, όπως ο χορός, δίνει τη δυνατότητα στον ποιητικό λόγο να δράσει σε πολλαπλά επίπεδα μ’ ένα πιο σύνθετο τρόπο. Στο χώρο της νέας πρωτοπορίας των τελευταίων είκοσι χρόνων η έννοια της performance poetry ταυτίστηκε κυρίως με την κατηγορία αυτή.

SOUTH AFRICA CONFERENCE

Paper presented in Conference in South Africa

"Dromena" Live-Action Poetics and Media Culture
Paper Synopsis by Panayiotis Bosnakis

In this paper I explore the possibilities of a new generation of emergent poetic genres that presently come under the rubric of "media performance poetry" or "new media poetry." The purpose of this paper is to describe (albeit literally and crudely so) forms of poetic excess and indeterminacy in our contemporary digitized and decentralized pantopical culture(s).

In a similar vein, I have been trying to examine several of the issues shown here in some of my recent poetries, ae well. Avant-gardist poetic practices still remain a useful ground for further exploitation. However, post avant-garde, or avant-garde in the space of post-media technologies, is my proper field to base my assumptions. In the last 10 years or so, we have witnessed some poet-artists to undertake a few interesting initiatives by exceeding the limits of poetic representation (i.e. Loss Pequeno Glazier, Philadelpho Menezes, Edouardo Kac and Marcos Novak among others). We are currently moving to a new sensibility of cultural artifacts beyond teleological purposes or territorial cultural investments.

Media performance poetry originates from performance poetics of the 1970s and 1980s and mixes up media arts, digital poetics, computer graphic arts, visual and language poetics and other avant-gardist and post avant-gardist concepts of new poetics. Its basic characteristics include: open-formatted avant-gardist structures, the liberty of the spectator to choose his/her own end, modulations and aleatorics, speech in tongues, computer-formatted languages, new authorship-collaborations between author/creator and audience/creator, deconstructed roles, genders, capitals and geographies, nomadic practices, liquid and mobile conceptions of spatialities, disorientated and alienated geographies, anarchy of method, transterritorialities of languages etc. New refreshing modalities emerge out of this poetics that qualify for new collective partnerships and new envisioning of worldmaking.

Panayiotis Bosnakis
Professor of Comparative Literature and Poetics
University of Missouri-St. Louis, USA
Center for Avant-Garde Poetics, Athens, Greece

A POETRY PERFORMANCE IN MEMORIAM OF SAINTS

A POETRY PERFORMANCE

IN MEMORIAM OF SAINTS
ALLEN GINSBERG, JACKSON MAC LOW, JOHN CAGE

PERFORMANCE WILL INCLUDE:

1.
ΡΥΘ ΑΙΝ ΗΜ ΩΤ ΝΕ ΑΕΜ
(Aπό την συλλογή EMIGRAPHS ποίημα γραμμένο στην αρχαία Ρουνική εξελληνισμένο και εκφωνούμενο σε μικτό ελληνορουνικό άκουσμα)

2.
fluchworte πετούμενα τα λόγια
(Aπό την συλλογή REDO A σε δύο εκδοχές, η πρώτη λογοκρατική της Δύσης και η δεύτερη σε ατονική φόρμα συνοδευμένη από μουσική του Μπάλι)

3.
SCOTOMOS
(Aπό την συλλογή EMIGRAPHS ποίημα για την γενοκτονία των Αφρικανών από τους Λευκούς Αποικιοκράτες)

4.
UN CHINA’ MEN
(Aπό την συλλογή EMIGRAPHS ποίημα για την σύχρονη μετανάστευση των Κινέζων στη Δύση)

5.
ΤΗΕ ART OF HAPPENING
(Γιά την τέχνη του Χάπενιγκ)

6.
WUDZ
(ποίημα για τον θόρυβο των media στον πόλεμο του Ιράκ
«the whole world watching…”
7.
ΠΟΛΥΔΥΣΣΕΙΑ
(μία σύχρονη ερωτική αλληγορία ενθυμούμενη την υπνοερωτομαχία του Πολυφύλου και της Πολίας)

8.
MOLLE ALGA SULLL’ ACQUA
(Τρυφερά φύκια στο νερό)
(ένα αντιπολεμικό ποίημα με συνοδεία κρουστών)
9.
ROADS NOT TAKEN
(ποίημα για μιά σύχρονη εξορία-- συμμετοχή του κοινού)

10.
Υ’ ΕVAN
11.
NANOC RECEPTION THEORY

12.
Y’EVAN ELEMENTAL SAMPLES
(Tρία κομμάτια-εκδοχές από τη συλλογή Y’EVAN)

All works Written and Performed
by Panos Bosnakis

PYTHAGORAS IN MOTION (AGAIN!)

PYTHAGORAS IN MOTION (AGAIN!)

I wanted to create a poem that moves, a poem in constant motion, and this is it!
Pythagoras was one the greatest and lesser known philosophers & healers of antiquity. A promethean figure and protested mind he was well educated in cosmological & oriental philosophy, a pioneer mathematician & geometrician.
Christianity did not liked his rebellious ideas & pushed him into obscurity & anonymity.
One of his basic ideas was that everything was in constant motion, nothing stays.
In this poem analogically I thought that rotated & dancing letters were like intergalactic asteroid formations, dust in cosmic universe. Music should be in accordance with this.

PYTHAGORAS IN MOTION (Flash Poem)


12:3=4 (Pythagoras in motion)
by pb


1.
god good



2.


god good


goodo


godoo


god god


good good



3.

o


g o d


g o o d


g o d


o

Poet's note: this is a Flash creation poem letters rotate & dance each other in space meditation required & music background -- interesting to see how nature of language etymologically oscillates in space & time.








ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ EMIGRAPHS

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΑ EMIGRAPHS

Τα EMIGRAPHS (=Aποδημιογραφές) είναι μία σειρά ποιημάτων με κεντρικό τους θέμα την αποδημία. Χωρίζονται σε δύο ενότητες, το Decolorization (=Aποχρωματισμός), που αναφέρεται στην αποικιοκρατία και την σκλαβιά των μαύρων της Αφρικής, και τα Arktexts (=Τα κείμενα της κιβωτού), που αναφέρονται στη σύγχρονη αποδημία των Κινέζων. Στον «Αποχρωματισμό» περιγράφεται η διαδικασία μεταλλαγής του χρώματος του ανθρωπίνου δέρματος από μαύρο σε λευκό και πάλι σε μαύρο, μία μεταλλαγή δέρματος και οντότητας σαν αυτή που περιγράφουν οι Deleuze-Guattari στο έργο τους «Aντι-Οιδίπους». Σκοπός του ποιητή είναι να περιγράψει την διαδικασία της αποαποικιοποίησης των μαύρων της Αφρικής και της νέας γκετοποίησής τους στις νέες αποικίες της επανααποικιοποίησης.
Ο «Αποχρωματισμός» αρχίζει με τα Darktexts που είναι κολάζ από την «Καρδία του Σκότους» του Τζόζεφ Κόνραντ συμπληρωμένο με αυτοβιογραφικά στοιχεία της αποδημίας του ποιητή. Στη συνέχεια χρησιμοποιούνται τεχνικές που σχετίζονται με τις ίδιες εμπειρίες φόνου και εκπολιτισμού των αφρικανών ιθαγενών. Ιδιαίτερα στο ποίημα «Σκοτωμός» όπου περιγράφονται σκηνές μαζικών φόνων των μαύρων. Ακόμη χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές γραφών των λευκών ναυαγών που έστελναν εσώκλειστα σε μπουκάλια σημειώματα με την ελπίδα να φτάσουν στα χέρια κάποιου άλλου λευκού για να τα μεταφέρει στις οικογένειές τους. Περιγράφεται όλο το σκηνικό της φρίκης και της τρέλλας των συνεπειών της αποικιοκρατίας.
Η ποίηση του Παναγιώτη Μποσνάκη από τα «Ελληνικά» του ποιήματα όπως το REDO A και τα ΛΟΓΙΩΝΥΜΑ, ή ακόμη και από ποιήματά του όπως ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ και την ONO M I N A T E, μέχρι και τα «Αγγλικά» του ποιήματα όπως το MY JOURNEY και τα EMIGRAPHS δημιουργούν ένα ιδιότυπο γλωσσικό σύμπαν ενός κοσμοπολιτικού συγκριτισμού. Τόσο τα Ελληνικά όσο και τα Αγγλικά είναι δύο αυτοκρατορικές γλώσσες που έχουν υποστεί διαδοχικές παραφθορές και επιμειξίες. Ο ίδιος στο δοκίμιό του «Η πρωτοπορία ως Ακρόπολη» σημειώνει:
«Κι αυτό επειδή τα Ελληνικά για 15 χρόνια και πλέον υπάρχουν όλο και περισσότερο μέσα μου ως μνήμη και εικόνα, ως απομονωμένες όμορφες λέξεις και σήματα, παρά ως μία αυταρχική επιβολή της καθημερινότητας πάνω στη γλώσσα, και συνεπώς, ως μία ολοκληρωτική επιβολή της καθομιλουμένης νέας γλώσσας πάνω σε οποιαδήποτε φιλολογική και αρχαία γλώσσα. Επίσης, πολύ συχνά, και μέσω άλλων γλωσσών, κυρίως της Αγγλικής και της Λατινικής, στιγμιαία η σκέψη συσχετίζει λέξεις, ήχους, λεκτικές ρίζες και άλλα ετυμολογικά παρόμοια που επιτείνουν αυτή την υβριδιακή εγγενή πολυγλωσσία. Ετσι τα «Ελληνικά», τα όποια «Ελληνικά» που γράφω, γίνονται κυρίως μία εξωτική και κοσμοπολιτική γλώσσα με εύθραυστα και υπερβατά όρια, με υψηλό βαθμό προσδεκτικότητας και συνδυαστικότητας σε αντίθεση με τα Αγγλικά που μάς περιορίζουν με την γραμματική και λεκτική τους αναγνωρισμένη εντοπιότητα. Ετσι η «Αγγλική» μου εκφράζει πάλι εθνικά σύνορα και κανόνες, ενώ εγώ προτιμώ να γράφω σε μία διάλεκτο που παραμένει «ανοιχτή» σε κάθε προσδοκία και έκπληξη».
Η γλώσσα είναι ένα συνεχές πεδίο τεχνασμάτων και ανατροπών. Παραδείγματος χάριν, στο REDO A για να αποκτήσει η γλώσσα κινητικότητα, να γίνει δηλαδή ποίηση δραστική, ποίηση ενεργούμενη γράφει «λεύ.σον» και εννοεί «λεύ.ησσον» , δηλ. οχι απλώς «δες» αλλά «δές ως εκεί που φτάνει το μάτι σου»…από μία απόσταση ολοένα φθίνουσα «ήσσον λεύσον». Ετσι η λέξη αποκτά ξαφνικά δύναμη και κίνηση. Στα EMIGRAPHS μπορεί να λέει scotους το οποίο συμπυκνώνει τους συμφυρμούς scotοs (που είναι μετάφραση του ελληνικού σκότους), ταυτόχρονα ηχητικά να ανακαλεί το κότο, δηλ. τον αρχαίο θρήνο, και την πληγή, τον στόνο, την στεναχώρια, αλλά επίσης και αν αφήσουμε την λέξη να ξεδιπλωθεί γίνεται scotomos, όπως και το ούς που ανακαλεί το σκοτάδι των ματιών και των ώτων κατα την στιγμή του θανάτου που μάς οδηγεί στο scotus. Επίσης στην λέξη-στίχο fleeceseslifelessessoftengoatsins συμπυκνώνει τη νεκρή ζωή των ζώων και συνεκδοχικά και των πτωμάτων των ιθαγενών παίζοντας πολλές φορές με την αναφορά στο δέρμα (ειρωνική αναφορά στους μαύρους) και με το στοίβαγμα των πτωμάτων όπως στοιβάζονται και οι λέξεις.
Στο REDO A γράφει:

worte σεμι
σπερμ. ορμ.
ερμητικά
Για ν’ αποδώσει τα ξέψυχα κουφάρια των νεκρών, τα λόγια που δεν τέλειωσαν…ή, πάλι, γράφει:

δ ι α π ε ρ α σ τ ι κ ά αλλ’ ο.λήγω
κάνοντας συμφυρμούς και ανατροπές, πάλι ο θάνατος περνά από τόσο κοντά…
all’ aparir del sol διασκορπισμός
Με την ανατολή του ήλιου το σκόρπισμα, η διασπορά, ο θάνατος.
Ξαναγυρίζοντας στα EMIGRAPHS, το ποίημα “Deinsular” παρουσιάζει φθόγγους, ήχους, γλωσσικά ριζώματα, που απόμειναν σαν ίχνη-πατήματα πάνω στα οποία καλούμαστε να πορευτούμε, ό,τι απόμεινε από το μεγάλο Σκοτωμό:
exst ant
de ant
ex ant
Ίχνη πάνω στη σκοτεινή αφρικανική ήπειρο:
delanguage
exlanguage
δηλαδή, από τη γλώσσα, το καταγωγικό ίχνος της γλώσσας αλλά και exlanguage που σημαίνει αποδομείστε τη γλώσσα, -de, -ex, και οι δύο προθεματικές προθέσεις συνδηλώνουν τόσο την προέλευση, την πορεία και την καταγωγή όσο και την αποδόμηση και την ανατροπή.
Στο ποίημα «Redotexts I» τα ίχνη επανέρχονται είτε ως ειρωνικοί δείκτες της ιστορίας και της γεωγραφίας
Σέλας
Selas
Selavyi
Είτε ως δακτυλικά αποτυπώματα των γραφών
inks blacks
indoor
Ακολουθούμενα από τα δακτυλικά αποτυπώματα του ποιητή, που ταυτόχρονα δηλώνει και την ίδια την προσωπική σχέση του ποιητή με την ιδιότυπη γλώσσα του REDO A.
Tο ίδιο και στο επόμενο ποίημα «Redotexts ΙI» στην Ιλιάδα που ταξειδεύει. Πρόκειται για το κείμενο, τον μύθο της Ιλιάδας, που ταξειδεύει μαζί με τους ναυτικούς
Ilias
Alias
Silos

dis(closure)
dis(coloration)
Τα ναυτικά έγγραφα και ο αποχρωματισμός, για να καταλήξουμε τελικά στα P A P E R S, τα χειρόγραφα, που είναι δέλτοι προϊστορικών γραφών ριγμένοι που βρίσκονται μετά τον Σκοτωμό. Στο καταληκτικό ποίημα του «Αποχρωματισμού» το ΗΕ/ΑRTS η γραφή σχίζεται στα δύο. Από τη μία οι δρόμοι της συντροφικότητας και από την άλλη οι δρόμοι της αποξένωσης. Ο ποιητής θυμάται όλη την ερωτική του εμπειρία μέσα από αποδημίες, αποξενώσεις, όνειρα και συμπυκνωμένες εικόνες για να καταλήξει στον γρίφο «semeli» που μπορεί να είναι το όνομα της αγαπημένης (Σεμέλη), ή να είναι «εσύ μέλι», ή αναγραμματισμός του «μίλησε», ή «λύσε με» ή η ερωτική παράκληση από το λίσσομαι της Σαπφούς. Μετά τον αποχωρισμό το ΗΕΑRTS γίνεται HE/ARTS, δηλ. αυτός γράφει.
Στα ARKTEXTS (=τα κείμενα της Κιβωτού), που είναι η Κινεζική ενότητα ποιημάτων, το τοπίο δεν είναι σκοτεινό, αλλά κυριαρχεί ο ήλιος και η ξηρασία. Το πρώτο ποίημα «The God’s Earth» είναι μία ανάπτυξη κολάζ από το μυθιστόρημα της Περλ Μπάκ THE GOOD EARTH. Είναι αποκαλυπτικό της ισχυρής σχέσης των Κινέζων με την επιβίωση. No land - no end (χωρίς γή - χωρίς τέλος), δηλ. κανένα τέρμα, κανένα τέλος, ανακύκληση όλων των ιστορικών εποχών με το ίδιο δέσιμο της μοίρας για επιβίωση. Εδώ ανακαλείται ο John Cage με την συνεχή σχέση που είχε με την Κίνα. Η παρουσία του Cage φαίνεται καλύτερα στο επόμενο ποίημα «Un China Men» που θα χρησίμευε και ως λιμπρέττο για την μουσική του. Η πρόθεση un δείχνει την εξουδετέρωση, την εκμηδένιση, τον ξερριζωμό μέσω του πλήθους. Ο καθένας μπορεί να είναι ένας Ming Kινέζος μέσα στην αποδημία στη Δύση, un china ming, άνθρωποι χωρίς Κίνα και όνομα.
Στο επόμενο ποίημα «S/UN» o τίτλος αποτελεί έμβλημα του ηλίου, που συμβολίζει την Κίνα, της Κινεζικής Chinatown με τα συχνά καταστήματα με την ομώνυμη ονομασία και του ΟΗΕ (United Nations, UN). To ποίημα συμπαραθέτει Αγγλικά με Κινεζικά ως εάν επρόκειτο για επιγραφές ή αφίσες που επικαλούνται ένα καλύτερο αύριο. Σκοπός του ποιήματος είναι να καταδειχτεί η Chinatown και η διασπορά των Κινέζων.
To ίδιο και στο επόμενο ποιήμα με τον τίτλο LO η τροφή συνδέεται άμεσα με το αίσθημα της ελευθερίας. Είναι απαισιόδοξη η κατάληξη του ποιήματος αλλά γίνεται ακόμη περισσότερο αινιγματική από το τελευταίο ποίημα (αφιέρωση;) in C με την οποία κλείνουν τα EMIGRAPHS. Τί σημαίνει in C; in C(age)? δηλ. Είμαστε όλοι αιχμαλωτισμένοι (caged) στη μουσική του Cage; άλλωστε ανακαλεί και το ομώνυμο έργο του Cage. Στον Conrad; Στην Κίνα του Πάουντ, in Cathay; in Cecilia, το ερωτικό πρόσωπο του ποιητή στο REDO A; μπορεί να σημαίνει ακόμη in cosmos, in chaos, in cathodοs, ή να είναι δηλωτικό του φεγγαριού. Το C παραμένει μυστήριο, άλλωστε στην μυστική γλώσσα του ποιητή το Α δηλώνει την αρχή, την δημιουργία, την καταγωγή, την τέχνη και την ευτυχία και είναι το αρσενικό, το Β δηλώνει το συμπλήρωμα και το θηλυκό, ενώ το C φαίνεται να δηλώνει το μυστήριο, την διάσταση του αιθέριου κόσμου.
Η ποιητική απαγγελία συνοδεύεται απο κολάζ φωνών που διαβάζουν τα ποιήματα ντυμένες με ήχους από την καρδιά του σκότους, τη μεγάλη αφρικανική σκοτεινή ενδοχώρα. Οι λευκοί αναγνώστες, με πυξίδα τα ποιήματα και τους ήχους, περιπλανιούνται στην ενδοχώρα του σκοτεινού κήτους προσπαθώντας να καταννοήσουν, έστω και στο ελάχιστο δυνατό, την μεγάλη αφρικανική περιπέτεια, που είναι και το μεγαλύτερο έγκλημα όλων των εποχών. Στην περιπλάνηση αυτή μάς διασώζει μόνο το Βιβλίο των Βιβλίων, το ιερό κείμενο όλων των εποχών, η Αγία Γραφή, που πέφτει μπροστά στα μάτια μας μετά τον Μεγάλο Σκοτωμό με το ποίημα Deinsular (=η αποπεριφέρεια) που είναι η παραφθορά της Αγγλικής γλώσσας από τις αποικίες, ό,τι διασώζεται από τη Βίβλο, για να μας οδηγήσει τελικά στην Κιβωτό που είναι η Κιβωτός της νέας αποδημίας των σημερινών Κινέζων εμιγκρέ. Τα Arktexts διαβάζονται από αφηγητή, ενώ στο βάθος ακούμε πάντα Κινέζους εμιγκρέ να μιλούν ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ρωσσικά, Βραζιλιάνικα, Ισπανικά, Ελληνικά) με Κινέζικη προφορά. Ετσι διαπλέκονται οι διάφορες Κινεζικές προφορές από Λος Αντζελες, Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο, Μόσχα, Ρίο Ιανέιρο, Βενεζουέλα, Αθήνα. Επίσης, ακούγονται τυχαίοι αποσπασματικοί θόρυβοι και μουσικές, που ανακαλούν την Κινεζική αγορά. Αναγνωρίσιμος θόρυβος ο Κουρέας της Σεβίλλης του Ροσίνι, ο οποίος και δείχνει συμβολικά το διαχρονικό και γεωγραφικό ταξίδι της όπερας.

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ

ΣΕΜΙΝΑΡΙΟ ΠΟΙΗΣΗΣ
Εισηγητής Παναγιώτης Μποσνάκης
(ETEKT, Bαλτετσίου 25, Αθήνα, Tετάρτη 7-10 μμ.)


28/11/2007 Γενική προσέγγιση στην ποίηση και στο ποιητικό.
Από τους Προσωκρατικούς μέχρι την σημερινή πρωτοπορία. Ανάγνωση ποιημάτων -
και Performance με το ποίημα του εισηγητή «Πολυδυσσεία»

19/12/2007 Η ποίηση του Γλωσσοκεντρισμού-
Αναγνώσεις Γλωσσοκεντρικών ποιημάτων και παρουσίαση του ποιητικού έργου REDO A του εισηγητή.

30/1/2008 Ακουστική ποίηση (Sound Poetry) και ποίηση των νέων μέσων (New Media Poetry)
Παρουσιάσεις σχετικών έργων

27/2/2008 Performance Poetics: Kινηματογράφος, βίντεο και ποίηση - Παρουσιάσεις σχετικών έργων

26/3/2008 Performance Poetics: Θεατρική πράξη και ποίηση Παρουσιάσεις σχετικών έργων

28/5/2008 Emigraphs: Παρουσίαση του έργου του εισηγητή Εmigraphs και προτάσεις για μία νέα ποιητική βασισμένη στην Digital Performance Poetics.

ΔΙΑΛΕΞΗ ΣΤΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΤΙΜΙΣΟΑΡΑΣ ΡΟΥΜΑΝΙΑΣ

OBSCURITY AND OPACITY IN RECENT AMERICAN AVANT-GARDE POETICS

BY PANOS BOSNAKIS
PROFESSOR OF COMPARATIVE LITERATURE
DIRECTOR OF THE CENTER FOR AVANT-GARDE POETICS
______________________________________________________

Dear Colleagues and friends,
I will begin my paper with some observations:

1. American avant-garde is a peculiar phenomenon and presents its own poetic history mainly derived from alternative American modernisms of the 1930s (for example the Pound and W. C. Williams tradition) coupled with the objectivist traditions of the 1950s (the Olson & Zukofski ones, in particular).
2. American avant-garde is distinctive of most Western European avant-gardes which mainly politicize the subject, draw largely from futuristic, surrealistic and dadaistic traditions representing a radical critique to bourgeois notions of culture. American avant-garde takes the precepts and ideas of Western European avant-gardes as textual material and signifying processes and builds on them the “neo Avant-Garde of the 1960s onward”.
3. American avant-garde is mostly preoccupied with questions of subjectivity and language signification. It is Americanocentric but also, especially in the last 15 years, enjoys a kind of openness to other cultures and movements from the rest of the world.

After these comments I will start my presentation of the special characteristics of alternative modernism (such as obscurity, intransiveness, and opacity to name a few) that permeat most of the avant-garde in the sixties and seventies and some of the eighties that finally foreground a two-fold path 1) towards language-oriented poetry and 2) towards visual and new visual & audio poetics (plus what is today electronic poetry, web poetry, photo-cinetic, 3Dimensional etc) Expansivity has taken over the entire spectrum of post-modernist & postmillennium poetics. All kinds of expansivity, which is the most interesting way to go but we need to slow pace and think for a while of humanistic & other theoretical & philosophical issues as we go into the present moment.

If Ludwig Berhold is the avant-garde library and archivist wizard for US Library System, David Antin is the father of all American Avant-Garde criticism. Everything comes from him & returns to him. David Antin, The Man. He gave all the ideological battles and won, he raised all his children Bill Spanos, Paul Bove, Charles Bernstein among many others, he went through innumerable battles and trials and came stronger.
In his seminal essay “Modernism-Postmodernism: Approaching the Present in American Poetry” David Antin takes over the whole spectrum of US Modernity & Postmodernity making innumerable stements that shake over the foundations of conservative and academic criticism of Modern American poetry. According to him, Olson & Black Mountain poets mark the end of metaphysics and the beginning of a new era in America poetry. Pound is now re-identified as a great collagist artist, along with him Williams, Zukofsky, Oppen, Rakosi, Reznikoff, Rexroth and others who follow. A new American poetic line is born in Olson’s Projective Verse, in Maximus Poems, in Zukofsky’s “A” in his later short poems, and in George Open’s “The Materials”. Olson defines “the breath” not the stanza as the foundation for poetic verse:
“If I hammer, if I recall in, and keep calling in, the breath, the breathing as distinguished from the hearing, it is for cause, it is to insist upon a part that breath plays in verse which has not …been sufficiently observed or practiced, but which has to be if verse is to advance to its proper force and place in the day, now and ahead. I take it that PROJECTIVE VERSE teaches, is, this lesson that the verse will only do in which a poet manages to register both the acquisitions of his ear and the pressures of his breath”
that is, the pressure to utterance is supported by a surge of breath, which is alternately partially checked and released by what presents itself as a phonological entity -- the syllable -- until the breath charge is exhausted at the line ending. What we, in addition to it, see in the line of Pound-Olson-Bunting-Creeley-Ginsberg tradition is that extra linguistic elements attached to line such as music and dance and performative qualities complement poetics in an unconventional organization of ecstasies, pitches, variations, modalities, mantras and even invisible powers of heavens coming straight to poet’s mouth, ear and body to a fully completed universal attitude (see for example Ginsberg’s Howl).

In a single volume The L=A=N=G=U=A=G=E Book edited by Bruce Andrews & Charles Bernstein we find collected most of the earlier Language Poetry essays written during the 1970s. Language Poets (Andrews, Bernstein, Palmer, Scalapino, Hejinian, Harryman, Armantrout among many others) are reactionary to subjectivist feelings of the New York School and the Beat Generation poets and foreground the field of a new poetics based on language signification and semiotics, deconstruction later on, feminism and pop meta-postmodernist lyric etc. But above all, they respect the Olson-Pound tradition and pay special attention to materialistic nature of language (see George Oppen, Marxist criticism etc in Barrett Watten, Ron Silliman and so on.). For them reification, intransiveness and opacity brought to poetic language help “detranscentalization of the subject” an aporetic stance towards the metaphysics of the lyric voice. According to Abigail Child: “THE MAKING IS THE MEANING IS HOW IT CAME INTO QUESTION, UNITS OF UNMININGNESS INCORPORATED ANEW”. It is this dystopia of meaning that preoccupies most of language poetry opening the field of uniconic, unimagistic, supermagic utopia of nothingness and nowhere (much of this was very well taken over by Jean Beaudrilliard in his America).
In his essay “Code Words” Bruce Andrews states:
“Subject becomes simply ‘the instance writing’, is hollowed out by the operation of the linguistic system. System, here, is an empty process that some self always seeks to stuff & upholster. In one discipline after another, we have this recognition of the importance of system or code”
For Andrews and other Language poets writing is a surplus, culture is a system, language may also be dissemination in the text, text is not immobile, it moves, it is live, it breaths, it changes. Utopia, a camera obscura, a sexual body, a surplus money, a video track, a contextual anarchy is the magnificent other, the universal stereoscopic eye/and I that is created/generated in most Language poetry. Or again using Andrews’ words “ the consummation is concrete, graphic, erotic, physical, phenomenal, a greeting, not a keepsake. An absence embodied in a presence. Words hover above usage. Meaning is not use, is not all use.”
By the end of the 1980s Language poetry had been predominant in the American alternative poetry scene. In 1987 Language poet Bob Perelman was invited by our English Department at Ohio State University to lecture and read from his poetry. In the answer-question session that followed I asked him a couple of questions regarding Americanocentricity in most Language poetics. I raised the question whether a possibility could exist for a language generated poetics outside the late capitalist American canon. Bob was confused “why?” he said! “why should that happen? No, no I don’t think so, well, never mind, let me think…I don’t know…what do you think??” and we both laughed. It was Fredric Jameson who in an essay on Third-World Writing in 1973 --a year when many shameful things happened in America with regards to liberties and freedoms in the Universities, civil rights, and so on-- well, Jameson who proposed Language poetry as a singular and particular style of American postmodern sensibility. Only American society, consumerism culture and postsignifying codifications could find appropriate place in this new style.
It was after 1989 when I started a very long project to collecting and studying avant-gardist and other innovative poets from around the world and especially the third-world countries of Asia, Africa and the Pacific. And of course Eastern and Northern European countries, as well. By the year 2000 Language poetry movement, or more precisely post language poets, began to look outside the US for their models. Jerome Rothenberg and Pierre Joris published their Poems of the Millennium which was an all consuming exhaustive two volume work of most represented American and European Avant-Garde of the 20th Century. A few months later I published a book-review of this book in a Greek academic journal stating among other things that:
“now was the time to discover and re-discover all completely forgotten poets like the Greek émigré Nicolas Calas of all misrepresented and unacknowledged poetries in the world including their ambiguous diasporas”.
Nicolas Calas was a Greek leftist, homosexual and avant-gardist poet who escaped Greece in 1930 and went to Paris where he associated the Surrealist and anarchist and Marxist circles, wrote excellent criticism in French and during the War escaped to America where he lived until his death in 1988. Nikolas, or Nikos for his friends, became one of the most prominent minds of the American avant-garde and his critical expositions remain unparalleled among his US colleagues. However, Nikos also wrote poetry in the Greek language, perhaps the best Greek poet of the 20th Century and one of the best world poets in his era. Greek academic or non-academic criticism and poetry circles have chosen to disregard and diminish Calas’ work. In the place of Calas they chose Cavafy & Seferis. Americans, on the other hand, do not know Calas’ poetry simply because was never presented in English or because no one has ever spoken to them about it. So, the great poet Calas went altogether unnoticed by his contemporaries. I firmly believed that Calas was not an exception but every minor literature possibly had her own Calases, her own prodigal sons and daughters. I started looking at world literature from Nikos’ viewpoint, from Nikos’ microscope and the results were impressive. Another world - till then well-hidden - was presented to my eyes. Another humanity, timid and tender, suffered and vanished by the mechanisms and cliques that regulate each literature began to emerge. Strange enough but three Nikos became the most important Greeks after the war who tried to save Greece and the pride of the people from total submission and obscurity: Nikos Calas, the poet, Nikos Raptis the leftist refugee and Nikos Zahariades the leftist warrior, three men with a Promethean passion and endurance whom the postwar commodity and reactionary cold war tried to completely suppress.
This parenthesis helps us to understand the challenges to canonical powers, to the assimilating forces that foreground the field of literary writings. American avant-garde until very lately was centered around itself. Multiculturalism offered alternative views of minority competing traditions but soon was assimilated into newly established ethnic canons and ethnic presses. Ironically enough but internet helped to widen the space and discover other voices from around the globe. Internet has in some respect revolutionize poetry or at least opens a new space of possibilities. Yet before we come into that let us summarize some of the results of American Language poetry:
1. On the positive side, we note that literary theory (especially Deconstruction) and cultural criticism (especially gender criticism) have enriched poetic discourse and a whole new vocabulary or a new field of all possible ideas came into play
2. On the negative side, we note the self-referential nature of this tradition and the exclusion of the socio-political historical acting with the substitution of the textual-oriented universalized writing.
Sometimes occurs to my mind that American poetry, despite her exceptional tendency towards the oral and the aural qualities of poetry, still remains attached to a certain notion of “writing”. Sometimes it is the “typewriter effect” (see Williams, Gertrude Stein), other times the line processual character (Olson, Creeley), then the Language poets, or the Concrete poets, even today World Wide Web poets. It is always “writing”, a writerly element that commands the poet. To me, this is a writing of a closet. Strange enough why the subject of poetry is not heavens, the blue sky, the deep see, unforeseen realities, shamanistic views, primitive images and a thousand of other capabilities by a sheer poet, for example. Strange enough why we do not deal with the unwritten. Russian poetry has dealt a lot with unconventional phenomena. Arkadii Dragomoschenko who is excellent in triangulating reality and opening the fields of experience and self-consciousness is stating that “writing is an error to vision”. When I returned back to Greece in 2002 I began writing a poetry that in most cases was not a poetry as such (namely a composition or decomposition of words and linguistic elements), but a p o i e s i s (that is processual and procedural serialized sound-demanded phonemic particles coupled with satellite-oriented energetic hyperspatial tones). At the same time, literary history was substituted by primitivistic research into the most remote prehellenic past. Greece helped me to create a distance from dogmatic truths and visualize other potential realities.
Electronic poetry becomes the trend in our times. In the last 10 years or so, we have witnessed some poet-artists to undertake a few interesting initiatives by exceeding the limits of poetic representation (i.e. Loss Pequeno Glazier, Philadelpho Menezes, Edouardo Kac and Marcos Novak among others). We are currently moving to a new sensibility of cultural artifacts beyond teleological purposes or territorial cultural investments. Electronic poetics is diversified to many fields of digitalized poetics, such as electronic poetry, web poetry, animated poetry, new visual and new sound poetics. Most of these works are available in English and with the help of the World Wide Web they reach almost every available audience. At the moment, there is a lot of preoccupation with the medium itself. It seems to me that many of these artist poets re-assimilate their writings into late predominant avant-garde or postmodern tendencies as seen in the Western world. I hardly see some kind of real experimentation or fresh theoretical ideas. Although they gain the priviledge of an ecumenical pantopical universalized language and culture, they are hesitant to re-invent traditions and differences. History appears not attractive to them. Society seems to be a burden. Comparing them with earlier experimentalists like John Cage, Jackson MacLow, Luciano Berio, Iannis Xenakis etc. they seem to priviledge the idea of the medium more than the work of art itself.
To re-establish bonds with history, society and humanistic-political spirit I offered to them the idea of Media Performance Poetry. Media performance poetry originates from performance poetics of the 1970s and 1980s and mixes up media arts, digital poetics, computer graphic arts, visual and language poetics and other avant-gardist and post avant-gardist concepts of new poetics. Its basic characteristics include: open-formatted avant-gardist structures, the liberty of the spectator to choose his/her own end, modulations and aleatorics, speech in tongues, computer-formatted languages, new authorship-collaborations between author/creator and audience/creator, deconstructed roles, genders, capitals and geographies, nomadic practices, liquid and mobile conceptions of spatialities, disorientated and alienated geographies, anarchy of method, transterritorialities of languages etc. New refreshing modalities emerge out of this poetics that qualify for new collective partnerships and new envisioning of worldmaking. Yet what is most and foremost important here is the act of performance, the idea of performing, even the idea of collaborating. New performance poetics and especially new digital performance poetics will pave the path for the future mankind and social change.
So, where all this does it end? It seems that in the dawn of the 21st century America cannot contain all culture(s). We have to learn from each other, to listen carefully to others’ traditions and vision makings. Internet and other global communication networks are transforming the present but still there remain many unknown and hidden territorialities. We must act, we cannot wait but above all for human beings future culture must remain a humanistic territorial culture.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΓΙΑ ΤΑ ΕMIGRAPHS


O ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΣΝΑΚΗΣ ΕΚΠΡΟΣΩΠΩΝΤΑΣ ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΤΟΥ 2004 ΣΤΗ BIENNALE ΤΟΥ ΣΑΟ ΠΑΟΛΟ

«Δεν ξέρω αν τελικά γεννήθηκα στη στεριά ή σε κάποια κιβωτό με πολλά βιβλία διαφόρων πολιτισμών που βρέθηκε στον ωκεανό ύστερα από ένα μεγάλο κατακλυσμό», σημειώνει στο περιοδικό μας ο Παναγιώτης Μποσνάκης. Και συνεχίζει: «Μάλλον το δεύτερο, γιατί η γενιά μου πέρασε μέσα από τις εξής απαντοχές και ‘εθνοκαθάρσεις’: πρώτον, πιθανή μετακίνηση από την Κρήτη κατά τον 18ο αιώνα προς την περιοχή της Μπόσνας και από εκεί μετακίνηση στα μέσα του 19ου αιώνα στα ελληνογενή παράλια της Μαύρης Θάλασσας. Από εκεί αρχίζει μία νέα διασπορά πρός όλα τα μήκη και τα πλάτη της γής με την εκδίωξη των Γραικοφώνων από την Μαύρη Θάλασσα. Η οικογένειά μου ακουμπούσε πάντοτε στη διασπορά. Εχει ταξειδέψει σε όλες τις γνωστές θάλασσες του κόσμου. Στην Αμερική, όπου κι αν πήγαινα, έβρισκα παντού συγγενείς. Το ίδιο σήμερα στη Μαύρη Θάλασσα, ακόμη και στο Ισραήλ. Το γεωγραφικό της υλικό φτάνει ως εμάς μέσα από διάφορες άγνωστες αποδημίες». Και συνεχίζει: «Mετά τον εμφύλιο αρχίζει η νέα διασπορά, οι καλύτεροι θείοι μου θυσιάστηκαν στο βωμό των οραμάτων για ένα δικαιότερο κόσμο. Σήμερα θέλουν πολλοί να ξεχάσουμε. Ομως εγώ κουβαλώ την ιστορία μου σε κάθε βήμα, την ξαναγράφω από την αρχή και την κάνω γνωστή στα πέρατα της γής».
«Γεννήθηκα στο Βόλο, σε μία ασπρόμαυρη κοινωνία, το 1960. Θυμάμαι τα τραίνα, τη βροχή, τις μαύρες ομπρέλλες και το λιμάνι. Ο Βόλος είχε πάντα μία αμείωτη παράδοση πρωτοπορίας. Εδώ έζησαν πολλοί πρωτοπόροι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών, ο Ρήγας Φερραίος, ο Ανθιμος Γαζής, ο Ευαγγελινός Σοφοκλής, ο Ντε Κίρικο, ο Μενέλαος Λουντέμης, ο Δημήτρης Χατζής, ο Κορδάτος, ο Γεώργιος Καρτάλης, ο Βαγγέλης Παπαθανασίου, ο Σπύρος Βραχωρίτης, ο Νίκος Χατζής, ο Κώστας Παπαϊωάννου, η Μιμίκα Κρανάκη, ο Κώστας Ταχτσής, η Μαντώ Αραβαντινού και τόσοι άλλοι. Εγώ θυμάμαι έναν Βόλο, όπου κάθε σπίτι είχε ένα βιολί κι ένα πιάνο…μερικές δεκάδες κινηματογράφους και θέατρα και στα μαθητικά μας χρόνια παίζαμε τη λογοτεχνία στα δάχτυλα…»
Ο Παναγιώτης Μποσνάκης, γεννημένος στο Βόλο το 1960, θα εκπροσωπήσει
την Ελλάδα του 2004 στην κορυφαία διεθνή καλλιτεχνική Biennale του Σάο Πάολο της Βραζιλίας με την ποιητική του συλλογή E M I G R A P H S (=Αποδημιογραφές) με τους συνεργάτες του Χάρη Κοντοσφύρη στα εικαστικά και Βασίλη Κόκκα στη μουσική. Θέμα της φετεινής Biennale που θα διαρκέσει από τον Σεπτέμβριο έως και τον Νοέμβριο είναι «οι ελεύθερες περιοχές» («free territories»). Μία πρόγευση του έργου παρουσιάστηκε στην Αθήνα στην Γκαλερί Cheap Art από τις 1 έως 31 Μαρτίου, έκθεση που σημείωσε ιδιαίτερη επιτυχία. Με την ευκαιρία του σημαντικού αυτού γεγονότος το περιοδικό μας συνάντησε τον Π. Μποσνάκη στην Αθήνα και μίλησε μαζί του. «Το κοινό που μάς ενώνει όλους μας είναι η εμπειρία της διασποράς, αφού εκτός από μένα και οι άλλοι συνεργάτες είναι από το εξωτερικό. Ο Χάρης Κοντοσφύρης γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Κεντρική Αφρική, ο Βασίλης Κόκκας κατάγεται από το Βερολίνο της Γερμανίας και η επιμελήτρια και ιστορικός τέχνης Ειρήνη Σαββανή έχει ζήσει και αυτή στο Παρίσι».
Στην ερώτησή μας για το τί είναι τα EMIGRAPHS, απαντά: «Τα EMIGRAPHS είναι μία σειρά ποιημάτων που έχουν σαν θέμα τους την αποδημία. Χωρίζονται σε δύο ενότητες, το Decolorization (=Aποχρωματισμός), που αναφέρεται στην αποικιοκρατία και την σκλαβιά των μαύρων της Αφρικής, και τα Arktexts (=Τα κείμενα της κιβωτού) που αναφέρονται στη σύγχρονη αποδημία των Κινέζων. Στον Αποχρωματισμό περιγράφεται η διαδικασία μεταλλαγής του χρώματος του ανθρωπίνου δέρματος από μαύρο σε λευκό και πάλι σε μαύρο. Δηλ. η διαδικασία της αποαποικιοποίησης των μαύρων της Αφρικής και της νέας γκετοποίησής τους μέσω των αποδημιών των νέων αποικιών της επανααποικιοποίησης. Βασικό κείμενο που τον ενέπνευσε είναι «η Καρδία του Σκότους» του Τζόζεφ Κόνραντ.
«Για τον Αποχρωματισμό», σημειώνει ο ποιητής, «χρησιμοποιήθηκε ένα τμήμα της αρχικής αφήγησης του Κόνραντ συμπλεκόμενο με αυτοβιογραφικά στοιχεία της δικής μου αποδημίας και στη συνέχεια χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές που έχουν να κάνουν με τις ίδιες εμπειρίες φόνου και εκπολιτισμού των αφρικανών ιθαγενών. Ιδιαίτερα στο ποίημα «Σκοτωμός» όπου περιγράφονται σκηνές μαζικών φόνων των μαύρων. Ακόμη χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές γραφών των λευκών ναυαγών που έστελναν εσώκλειστα σε μπουκάλια σημειώματα με την ελπίδα να φτάσουν στα χέρια κάποιου άλλου λευκού για να τα μεταφέρει στις οικογένειές τους. Περιγράφεται όλο το σκηνικό της φρίκης και της τρέλλας των συνεπειών της αποικιοκρατίας. Η γλώσσα των ποιημάτων είναι η Αγγλική με στοιχεία πολλών άλλων πολιτισμών, ακόμη και αρχαϊκών προελληνικών αλφάβητων.
»Η ποιητική απαγγελία συνοδεύεται απο κολάζ φωνών που διαβάζουν τα ποιήματα ντυμένες με ήχους από την καρδιά του σκότους, τη μεγάλη αφρικανική σκοτεινή ενδοχώρα. Εμείς, ως λευκοί αναγνώστες, με πυξίδα τα ποιήματα και τους ήχους περιπλανιώμαστε στην ενδοχώρα του σκοτεινού κήτους προσπαθώντας να καταννοήσουμε, έστω και στο ελάχιστο δυνατό, την μεγάλη αφρικανική περιπέτεια, που είναι και το μεγαλύτερο έγκλημα όλων των εποχών. Στην περιπλάνηση αυτή μάς διασώζει μόνο το Βιβλίο των Βιβλίων, το ιερό κείμενο όλων των εποχών, η Αγία Γραφή, που πεφτει μπροστά στα μάτια μας μετά τον Μεγάλο Σκοτωμό με το ποίημα Deinsular (=η αποπεριφέρεια) που είναι η παραφθορά της Αγγλικής γλώσσας από τις αποικίες, ό,τι διασώζεται από τη Βίβλο, για να μας οδηγήσει τελικά στην Κιβωτό που είναι η Κιβωτός της νέας αποδημίας των Κινέζων εμιγκρέ του εικοστού πρώτου αιώνα.
»Τα κείμενα της Κινεζικής Κιβωτού (=arktexts) αναφέρονται στους σημερινούς Κινέζους απόδημους. Κι εδώ έχουμε ένα ποίημα κολάζ από την «Καλή Γή» της Περλ Μπακ και συνεχίζονται με ποιήματα της διασποράς των Κινέζων εμιγκρέ. Τα ποιήματα διαβάζονται από αφηγητή, ενώ στο βάθος ακούμε πάντα Κινέζους εμιγκρέ να μιλούν ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ρωσσικά, Βραζιλιάνικα, Ισπανικά, Ελληνικά) με Κινέζικη προφορά. Ετσι διαπλέκονται οι διάφορες Κινεζικές προφορές από Λος Αντζελες, Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο, Μόσχα, Ρίο Ιανέιρο, Βενεζουέλα, Αθήνα. Επίσης, ακούγονται τυχαίοι αποσπασματικοί θόρυβοι και μουσικές, που ανακαλούν την Κινεζική αγορά. Αναγνωρίσιμος θόρυβος ο Κουρέας της Σεβίλλης του Ροσίνι, ο οποίος συμβολικά δείχνει το διαχρονικό γεωγραφικό ταξείδι της όπερας».
Ο Παναγιώτης Μποσνάκης ξεκίνησε να γράφει ποίηση στα μέσα της δεκαετίας του 1970 με την Σουρρεαλιστική συλλογή «Συσπάσεις των Μυών». Ασκησαν βαθιά επίδραση στην πρώιμη ποίησή του οι ποιητές Ιω. Καρασούτσας, Ν. Εγγονόπουλος, Πάρις Τακόπουλος, Νικόλαος Κάλας και ο Νάνος Βαλαωρίτης. Από το 1982 και μετά στράφηκε προς τους Αμερικανούς ποιητές του Black Mountain Movement, τους ποιητές της San Fransisco Renaissance και τους Γλωσσοκεντρικούς. Ταυτόχρονα επηρρεάστηκε ιδιαίτερα και από την Σημειωτική και την Αποδόμηση (Θεωρία της Λογοτεχνίας) και έφυγε για την Αμερικη να συνεχίσει εκεί την μελέτη και την συγγραφή της ποίησης και τις ακαδημαϊκές του σπουδές.
Από το 1984 εως το 2002 έζησε συνεχώς στην Αμερική όπου ανέπτυξε πλούσια δράση και πέρασε από πολλούς προβληματισμούς. Αρχιζει και γράφει Γλωσσοκεντρική ποίηση με σημαντικώτερη την ποιητική του σύνθεση REDO A που αποτελείται απο οκτώ μέρη και γράφεται μέχρι σήμερα. Παρακολουθεί με ιδιαίτερη προσοχή την ανάπτυξη του Γλωσσοκεντρικού κινήματος στην Αμερικανική ποίηση και έρχεται σε επαφή με τους κυριώτερους εκπροσώπους του. Επίσης την ίδια εποχή γράφει και τα «Λογιώνυμα». Από το 1988 έως το 1990 γράφει κάποιες ποιητικές συλλογές τις οποίες εντάσσει στο ρεύμα του Νεοκοσμοπολιτισμού.
Απο το 1990 έως και σήμερα ασχολείται αποκλειστικά με την Πρωτοπορία και την Μεταπρωτοπορία σε παγκόσμιο επίπεδο τόσο θεωρητικό όσο και ποιητικό. Κυρίως μελετά όχι μόνο την πρωτοπορία του Δυτικού κόσμου αλλά και όλου του υπολοίπου μη Δυτικού κόσμου και είναι ο πρώτος εισηγητής της θεωρίας της πρωτοπορίας των χωρών του Τρίτου Κόσμου. Μεταξύ του 1991 και 1993 γράφει Μινιμαλιστική ποίηση. Μεταξύ 1994 και 1995 γράφει κάποιες σύντομες αλλά σημαντικές ποιητικές συλλογές (Τα Στοιχειώδη, Signification, Ο νο μ ι ν α τ ε, Αιανά Κινέα) που σχετίζονται με την ποίηση του Charles Olson και του George Oppen. Την ίδια εποχή γνωρίζεται με τον Allen Ginsberg τον οποιον ακολουθεί ως φίλος και προσπαθεί να τον πείσει να γράψει δοκίμιο και να δώσει διάλεξη στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον για την Αρχαία Ελληνική Ποίηση.
Ταυτόχρονα γνωρίζεται με τους ποιητες Arkadii Dragomoschenko, Michael Palmer, Jackson MacLow, Anne Waldman και την Lyn Hejinian. Απο το 1996 εως και το 2001 συμμετέχει σε όλα τα συνέδρια των Γλωσσοκεντρικών ποιητών που γίνονται στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη. Ξεχωρίζει ιδιαίτερα το Συνέδριο που ο ίδιος οργανώνει τον Απρίλιο του 1999 στο Πανεπιστήμιο του Μισσούρι με την συμμετοχή προσκεκλημένων από τον χώρο της πρωτοπορίας. Μεταξύ του 1999 και 2003 γράφει την συλλογή «The Raworth Program» αφιερωμένη στον ποιητή Tom Raworth.
Τα τελευταία χρόνια στρέφεται ολοένα και περισσότερο προς την ακουστική ποίηση (sound poetry) και τα δρώμενα. Κυριώτερα έργα του στην κατηγορία αυτή είναι τα εξής: Po’ ems, ιΑ4, XYZ(s), WUDZ, ΙΩΔΗ, SIN GAP OORE LANG/ I SING LUNG, UN CHINA ‘MEN, DO I DARE DISTURB THE UNIVERSE?, YA QUE YO E YO YA O EN Y, MOLLE ALGA SULL’ ACQUA, DRUMPHONICS, DIAPHTHONICS, SATOR, VOCALISSER, E M I G R A P H S και άλλα. Εχει παρουσιάσει δρώμενα στη Νεα Υόρκη και το Σικάγο, όπως επίσης διάβασε και ποίησή του στο ΜΤV και το PBS (στην εκπομπή United States of Poetry). Το 2002 ίδρυσε στην Ελλάδα το Κέντρο Ποίησης για την Πρωτοπορία και την Διαπολιστικότητα στο οποίο συμμετέχουν προσωπικότητες της διεθνούς ποιητικής πρωτοπορίας και το οποίο εχει σαν σκοπό του την μελέτη της πρωτοπορίας και το μέλλον της ποίησης. Επιπλέον έχει διδάξει Νεοελληνική λογοτεχνία και γλώσσα και ποιητική για αρκετά χρόνια στα Πανεπιστήμια του Οχάιο, Πρίνστον και Μισσούρι, έχει γράψει πολλά άρθρα ακαδημαϊκού περιεχομένου για την Ελληνική ποίηση και για θεωρία της λογοτεχνίας και γενικά είναι ένα δραστήριο μέλος της ακαδημαϊκής κοινότητας στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ελλάδα.
Στην ερώτησή μας για το Κέντρο μάς απαντά: «Το Κέντρο Ποίησης για την Πρωτοπορία και την Διαπολιτιστικότητα (Center for Avant-Garde Poetics) είναι το μοναδικό Κέντρο Ποίησης στον κόσμο που εχει ως αποκλειστικό αντικείμενο μελέτης του την ποίηση της πρωτοπορίας. Αμεσος στόχος του Κέντρου είναι η συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα, βιβλιοθήκες και κέντρα ερευνών και κέντρα ποίησης από ολο τον κόσμο, που εστιαζουν το ενδιαφέρον τους στην πειραματική έρευνα του νέου, της νεο-πρωτοπορίας και της έκφρασης του λόγου στην μεταμοντέρνα και την μετά τον μεταμοντερνισμό πρωτοπορία. Εχουμε μία διεθνή επιτροπή από προσωπικότητες της ποίησης και ήδη ξεκινούμε διάφορες συνεργασίες. Ο Βόλος που έχει μία ειδική παράδοση πρωτοπορίας είναι ο γενέθλιος τόπος σ’ αυτή την διεθνή προσπάθεια, γι’ αυτό πρέπει και η πολιτεία και οι εδώ φορείς να μάς βοηθήσουν.»















.









ΑΡΘΡΟ


ΑΠΟΡΙΑ ΠΡΟΣ ΤΑ ΕΘΝΗ (*)
Ή ΤΟ ΜΕΤΕΩΡΟ ΒΗΜΑ ΤΟΥ ΕΠΑΝΑΠΑΤΡΙΖΟΜΕΝΟΥ ΕΛΛΗΝΑ
Του Παναγιώτη Μποσνάκη

Kάθε φορά που βρίσκομαι στην Ευρώπη ή στην Αμερική μπορώ να αναπνέω έναν αέρα δημιουργίας και ελευθερίας. Εκεί βλέπεις ότι ο κόσμος προχωρά ακάθεκτος με ταχύτατα βήματα. Για παράδειγμα, πέρυσι είχα την ευχάριστη εμπειρία να γίνω δέκτης μιάς πρόσκλησης εκ μέρους του Πανεπιστημίου Royal Holloway του Λονδίνου που υλοποιούσε πρόσκληση του Υπουργείου Πολιτισμού της Αγγλίας και αναζητούσε άλλους Ευρωπαίους εταίρους. Το πρόγραμμα αφορούσε έρευνα για «ηχητικά περιβάλλοντα και άλλες συναφείς εφαρμογές» («sound landscapes and relevant applications»). Mου ζητήθηκε να αναλάβω το θέμα του «ποιητικού λόγου» σε σχέση με εφαρμογές ήχου συναδέλφων μουσικών. Πρόταση πέρα για πέρα πρωτοποριακή που με δυσκόλεψε πολύ για το επίπεδο των απαιτήσεων που εξέφραζε αλλά όμως και πολύ διδακτική. Κοντά σ’ αυτό έμαθα και για πολλά άλλα ιδιαιτέρως ενδιαφέροντα που κάνει το Υπουργείο Πολιτισμού της Αγγλίας, προγράμματα που δυστυχώς απέχουν έτη φωτός από τη μίζερη Ελληνική πραγματικότητα. Και να σκεφτεί κανείς ότι πρόκειται για κοινά Ευρωπαϊκά προγράμματα στα οποία θα μπορούσε να συμμετέχει και το Ελληνικό Υπουργείο Πολιτισμού, όμως εδώ η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική. Ή να σκεφτεί κανείς πάλι τις διάφορες προσκλήσεις που δεχόμαστε είτε από διεθνείς πολιτιστικούς φορείς ή Πανεπιστήμια του εξωτερικού για διάφορες διεθνείς εκδηλώσεις, όπως, για παράδειγμα, το Αφρικανικό Φεστιβάλ για Performing Arts στο Γιοχάνεσμπουργκ που φιλοξένησε καλλιτέχνες απ’ όλο τον κόσμο ή το ανάλογο φετεινό στη Γκάνα. Στην Ελλάδα όμως τίποτα, κάτι μικροεκδηλώσεις χωρίς κανένα πρόγραμμα και προοπτική που ξοδεύουν τεράστια ποσά για ασχέτους λόγους για διαφήμιση και δημοσιογραφική προβολή.
Τα τελευταία χρόνια μιά καινούργια πραγματικότητα αναδύεται στην Ευρώπη. Ολο και περισσότερο κάνουν την εμφάνισή τους νέα Πανεπιστημιακά ιδρύματα με έντονο διεπιστημονικό και διαπολιτισμικό χαρακτήρα και περιεχόμενο σπουδών. Πανεπιστήμια που συνήθως παρουσιάζονται ιδιαιτέρως δεκτικά σε καινοτόμες δραστηριότητες και στα οποία συχνά διδάσκουν κάποια από τα καλύτερα μυαλά της Ευρώπης, τουλάχιστον αν κρίνω από τους τομείς των Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών επιστημών. Με εξαίρεση την Ελλάδα και μία ή δύο ακόμη χώρες, όλες οι υπόλοιπες έχουν τουλάχιστον ένα τέτοιο διεθνές Πανεπιστήμιο. Η Αγγλία είναι η χώρα που έχει ξεφύγει προς τα μπρός με το να έχει επινοήσει μία ιδιαίτερα ελαστική και παραγωγική πολιτική για τα Πανεπιστήμιά της. Εκτός από το Royal Holloway μπορεί να δεί κανείς το Central School of Speech and Drama του Λονδίνου, το Goldsmiths, το King’s και το Πανεπιστήμιο του Εδιμβούργου που παρέχουν ένα μεγάλο κύκλο αξιοζήλευτων προγραμμάτων, το College de France στο Παρίσι, το Πανεπιστήμιο της Μάλτας, το Charles στην Πράγα, το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο στη Φλωρεντία, το Πανεπιστήμιο του Βοσπόρου στην Τουρκία, το Αμερικάνικο Πανεπιστήμιο και το New European College στη γειτονική Βουλγαρία και, τέλος, το Ερευνητικό Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο στην Ελβετία, Πανεπιστήμιο εξ’ ολοκλήρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης που ίσως να εξελιχθεί σε ένα από τα κορυφαία της Ευρώπης. Κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των ιδρυμάτων είναι η διδασκαλία στην Αγγλική γλώσσα και το διεθνές καθηγητικό και φοιτητικό δυναμικό. Και όπως είπαμε ήδη, η προσδεκτικότητα στις καινοτομίες και τις πρωτοποριακές αντιλήψεις.
Η γνωστή πενιχρή πανεπιστημιακή πραγματικότητα στην Eλλάδα σε συνδυασμό με τον κακώς εννοούμενο κρατισμό, οι καθηγητικές κλίκες και η δημοσιουπαλληλική νοοτροπία είναι μερικά μόνον και ίσως από τα πιό χονδροειδή προβλήματα που δεν θ’ αφήσουν τη χώρα μας να απολαύσει μία τέτοια παιδεία. Λέω μερικά, γιατί δυστυχώς υπάρχουν πολλές και βαθύτερες αιτίες, όπως πολιτισμικές και ιδεολογικές, που δεν μπορούν να ανεχθούν μία ελεύθερη, ζωντανή και αξιοκρατική παιδεία. Πώς θα μπορούσε άλλωστε το Ελληνικό Πανεπιστήμιο εάν έστω και για την πιό χαμηλή βαθμίδα ενός part-time λέκτορα έπρεπε να κάνει διεθνή διαγωνισμό από τουλάχιστον ένα χρόνο πρίν και να δεχτεί αιτήσεις από οποιοδήποτε μέρος της γής, όταν ο κάθε καθηγητής προσπαθεί να καπελώσει με χίλιους-δυό τρόπους το τμήμα και να επιβάλλει τον κολλητό του ή την φιλενάδα του έστω και με κάποια ανταλλάγματα προς κάποιο συνάδελφό του, ακόμη κι αν το εν λόγω άτομο δεν διαθέτει ούτε καν τα στοιχειώδη προσόντα, τότε θα προσαρμόσουν τη θέση στο άτομο (δες φωτογραφικές προσλήψεις που είναι και οι πιό πολλές άλλωστε) και όταν τις θέσεις δεν τις διαφημίζουν συνήθως πουθενά παρά μόνον τις κρεμούν σε χαρτιά μες το κατακαλόκαιρο Ιούλιο μήνα στο κυλικείο της σχολής ή σε κάποιο διάδρομο; Αυτή είναι η ζοφερή Ελληνική ιδιαιτερότητα, η εξαίρεση του κανόνα, η ακαδημαϊκή φαυλότητα και διαφθορά.
Μπροστά σ΄αυτή την κατάσταση, ένα καινούργιο φαινόμενο αρχίζει και κάνει την εμφάνισή του στη χώρα μας. Οι πιό καλοί νεώτεροι επιστήμονές μας αρχίζουν να προσβλέπουν για δουλειά στο εξωτερικό, όπου και η αξιοκρατία είναι εξασφαλισμένη και οι συνθήκες πιό αξιοπρεπείς. Εχει αρχίσει να είναι συνηθισμένο το φαινόμενο κάποιος να μένει στην Αθήνα αλλά να εργάζεται στο Λονδίνο ή στο Παρίσι. Μετά το 2004 σχεδόν όλη η αφρόκρεμα του νεώτερου Ελληνικού επιστημονικού και τεχνολογικού δυναμικού έχει μεταναστεύσει στην Ευρώπη για εργασία. Και στην Ελλάδα ποιοί μένουν; Απλά όσοι έχουν λιγώτερα προσόντα, μέσον, κάποιον συγγενή που θα τους βολέψει στο δημόσιο, ή κάποιο οικογενειακό κώλυμα. Υπάρχουν βεβαίως και καμιά εκατοστή Εδρες Νεοελληνικών Σπουδών σε διάφορα Πανεπιστήμια του εξωτερικού. Απ’ αυτές οι περισσότερες φυτοζωούν και λίγες πραγματικά μπορούν και παράγουν σοβαρή δουλειά. Βοήθεια ουσιαστική από την Ελλάδα καμιά, σχεδιασμός μηδέν, άγνοια πλήρης! Ή πάλι να σκεφτεί κανείς ότι η Ελλάδα σήμερα διαθέτει αναλογικά τα περισσότερα μεταπτυχιακά και διδακτορικά διπλώματα στην Ευρώπη, έχει την πρωτειά στην απόδοση της εκπαίδευσης, αποτέλεσμα το οποίο επετεύχθη χάρις στα μεγάλα ποσά που έχει ξοδέψει η κάθε Ελληνική οικογένεια για να στείλει τα παιδιά της να μορφωθούν σε κάποιο μεγάλο Πανεπιστήμιο του εξωτερικού. Και όλο αυτό το υπερπολύτιμο κεφάλαιο η Κυβέρνηση το μετατρέπει σε ακαδημαϊκό προλεταριάτο. Προκαλεί λύπη, αλλά πρέπει να το πούμε μήπως και ξυπνήσει κάποιος και φιλοτιμηθεί. Η Κυβέρνηση είχε έτοιμο το πιάτο το 2004, παρέλαβε ένα τεράστιο επιστημονικό δυναμικό το οποίο αγνόησε επιδεικτικά, το περιθωριοποίησε και το εξευτέλισε. Είκοσι χρόνια αγώνων και προσπαθειών του πιό πολύτιμου κομματιού της Ελληνικής νεολαίας μαζί με τους αγώνες των οικογενειών τους για να στηρίξουν οικονομικά αυτά τα παιδιά στο δύσκολο αγώνα τους πήγαν όλα χαμένα. Εμείς τους λέμε ότι δεν έχουν το δικαίωμα να το κάνουν αυτό. Τους αποδοκιμάζουμε έντονα και τους επιστρέφουμε τη ντροπή. Το μόνο που χρειαζόταν ήταν αξιοκρατία, να αξιοποιηθεί ο καθένας στην κατάλληλη θέση και η Ελληνική κοινωνία θα πήγαινε μπροστά.
Και κάτι ακόμα: πρίν μερικά χρόνια προτείναμε την ίδρυση του Διεθνούς Κέντρου Ποίησης για την Πρωτοπορία και τη Διαπολιτιστικότητα και μάλιστα η έδρα του να βρίσκεται στην Ελλάδα και όχι σε άλλη Ευρωπαϊκή χώρα. Δύο από τα ιδρυτικά μέλη του Κέντρου ήταν οι ποιητές Άλεν Γκίνσμπεργκ και Οκτάβιο Πάζ οι οποίοι ήθελαν η Ελλάδα να γίνει το κέντρο της ποίησης και όχι η Αμερική. Ο γράφων από προσωπική εμπειρία ήξερε τη μαγεία που θα μπορούσε να ασκήσει η άγρια ομορφιά και το απέραντο γαλάζιο του Πηλίου στους ξένους λογοτέχνες. Γνώριζε τη δύναμη του τοπίου για την έμπνευση και την ομορφιά του ποιητικού λόγου. Δεν βρήκαμε εκεί ανταπόκριση. Σκεφτήκαμε την Σαντορίνη, βρήκαμε άκρη εκεί αλλά δεν θέλαμε να εγκαταλείψουμε την ιδέα του όμορφου Πηλίου. Βρήκαμε ανταπόκριση στην Ευρώπη, αλλά πάλι δεν θέλαμε να εγκαταλείψουμε την συμβολική ιδέα της Ελλάδας. Να σκεφτεί κανείς ότι πρόκειται για το μοναδικό κέντρο μελέτης και έρευνας της λογοτεχνικής πρωτοπορίας στον κόσμο, το μοναδικό στο είδος του. Σήμερα με το κέντρο είναι συνδεδεμένοι συνάδελφοι από τουλάχιστον πενήντα Πανεπιστήμια από διαφορετικές χώρες και αρκετές εκατοντάδες ποιητές της πρωτοπορίας απ’ όλο τον κόσμο, ενώ έχουμε εντοπίσει πάνω από 6000 ποιητές της πρωτοπορίας σε όλο τον κόσμο και κυρίως στις υπό ανάπτυξη χώρες. Στα άμεσα πλάνα μας είναι να ξεκινήσουμε συνεργασίες με κάποια από τα παραπάνω Πανεπιστήμια είτε προσφέροντας πιλοτικά μαθήματα είτε οργανώνοντας κάποια σεμινάρια ή συμπόσια, καθώς επίσης να καθιερώσουμε και δίκτυα ποιητών σε διάφορες χώρες. Τελικά το Κέντρο Ποίησης για την Πρωτοπορία και τη Διαπολιτιστικότητα δεν θα πάει στα αζήτητα, όπως η προσπάθεια του κορυφαίου Νίκου Σκαλκώτα για την Ελληνική Μουσική ή του Γκρέγκορυ Μαρκόπουλου για τον Κινηματογράφο ή του εργαστηρίου σύγχρονης μουσικής του Ιάννη Ξενάκη. Σήμερα οι συνθήκες είναι διαφορετικές και δεν είμαστε τόσο μόνοι. Υπάρχουν διέξοδοι όσο οι φίλοι μας τόσο στην Ελλάδα όσο και στο εξωτερικό καθημερινά αυξάνονται.

(*) Δανείζομαι τον τίτλο «Απορία προς τα Έθνη» από το ομώνυμο έργο του Πάρι Τακόπουλου όπου με σκωπτική ρητορεία περιγράφει την πορεία των Ελλήνων προς τη Δύση.
Ο Παναγιώτης Μποσνάκης είναι Καθηγητής Νεοελληνικής Φιλολογίας, πρώην Σύμβουλος στο Υπουργείο Εξωτερικών και ιδρυτής του Κέντρου Ποίησης για την Πρωτοπορία και την Διαπολιτιστικότητα.

AΡΘΡΟ


Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤA
ΤΟΠΙΟ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΔΥΣΤΟΠΙΑΣ
Του Παναγιώτη Μποσνάκη


Βρίσκομαι ανάμεσα σε τρία Συνέδρια αυτές τις ημέρες. Ο Μάιος είναι ο μήνας των Συνεδρίων για τα Πανεπιστήμια, αφού τον μήνα αυτό στριμώχνουν ό,τι δεν πρόλαβαν να κάνουν την υπόλοιπη χρονιά. Τελικά τί γνώση παράγεται στην Ελλάδα; ποιό είναι το πολιτισμικό και αξιακό σύστημα που βρίσκεται πίσω από την παραγωγή γνώσης στη χώρα μας; και όταν μία κυβέρνηση οδεύει προς το τέλος της θητείας της τί απολογισμό μπορεί να κάνει για την ποιότητα της ανώτατης παιδείας και του πολιτισμού; Την εβδομάδα αυτή έγραφα συνεχώς εισηγήσεις για τα παραπάνω Συνέδρια αλλά και πολλές άλλες σκέψεις μού πέρασαν από το μυαλό, σκέψεις που είχα την ευκαιρία να μοιραστώ και με συναδέλφους άλλων χωρών. Πού οδεύει η λογοτεχνία στη σημερινή ηλεκτρονική εποχή; ποιά μορφή μπορούν να έχουν οι λογοτεχνικές σπουδές στο μέλλον;
Το διεθνές Συνέδριο στο Πανεπιστήμιο της Τιμισοάρα της Ρουμανίας αφορούσε το παρόν και το μέλλον της Αγγλικής και Αμερικανικής λογοτεχνίας μαζεύοντας πάνω από εκατό ομιλητές από Ευρώπη και Αμερική. Τη Ρουμανία την είχα πρωτογνωρίσει πριν λίγους μήνες και πραγματικά ήταν μιά χώρα πιό σημαντική απ’ ό,τι την φανταζόμουν. Πέρα από το ζωντανό Ελληνικό κομμάτι στα πέριξ του Βουκουρεστίου και του Δούναβη, υπάρχει και κάτι άλλο: το πείσμα και το πάθος για τη πρόοδο και το καινούργιο. Το Υπουργείο Πολιτισμού της Ρουμανίας είναι το μοναδικό στο κόσμο που συνειδητά και στρατηγικά προωθεί τη λογοτεχνική πρωτοπορία. Μία ολόκληρη λογοτεχνική παράδοση από το 1930 και εντεύθεν έχει αφιερωθεί στην αναζήτηση του καινούργιου και στην περιφρονητική απόρριψη των κατεστημένων θεσμών. Από την Ρουμανία ήξερα το έργο του Andrei Godrescu που ζεί στην Αμερική, τον Tristan Tzara, τον Gherasim Luca και τον Εμινέσκου, τώρα προστέθηκαν πολλοί άλλοι, όπως ο Nikolae Tzone, o Gellu Maum, o Geo Bogza, o Victor Brauner κ.λ.π. Ως Έλληνας που νοιάζεται για όλα αυτά τα θέματα αντιλαμβάνομαι ότι η χώρα αυτή πρόκειται να με απασχολήσει αρκετά στο μέλλον.
Επόμενος σταθμός το Παρίσι. Το Φεστιβάλ Ηλεκτρονικής Ποίησης γίνεται φέτος για πρώτη χρονιά εκτός Αμερικής και διάλεξαν το Παρίσι. Πολλές οι συμμετοχές και τα σημαντικά ονόματα κυρίως γνωστών συναδέλφων από την Αμερική, μόλις που πρόλαβα να τους στείλω μία συνεργασία τελευταία στιγμή. Σχεδόν όλα τα γνωστά ονόματα ηλεκτρονικής ποίησης βρίσκονταν εκεί: o Εdouardo Kac, o Clemente Padin, o Lawrence Upton, o Chris Funkhauser, o Jim Andrews και πολλοί άλλοι. Παρίσι και Βερολίνο αποτελούν τα Ευρωπαϊκά κέντρα όσον αφορά την ηλεκτρονική τέχνη. Χαρακτηριστικοί οι διάλογοι που έγιναν τους τελευταίους τρείς μήνες, οι σκέψεις και οι προβληματισμοί για μία σειρά από θεωρητικά ζητήματα. Τρίτο και τελευταίο γεγονός το VideoDance 2007 στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη. Κι εδώ συνωστισμός από μία νεολαία που προσπαθεί ν’ αρπάξει κάτι, να πιαστεί απ’ όπου μπορεί, αβοήθητη τελείως από το Ελληνικό σύστημα. Στην πειθαρχία και την υπευθυνότητα των ξένων αντιπαραθέτει κανείς την προχειρότητα και τον αυτοσχεδιασμό των Ελλήνων. Όλοι μαζί χωρίς σχεδιασμό, χωρίς προοπτική, σκοπός μας ο εύκολος εντυπωσιασμός του διπλανού μας. Από τέτοιου είδους φεστιβάλ στην Ελλάδα έχω αποκομίσει μία πολύ αρνητική εικόνα. Καμία συζήτηση δεν γίνεται, κανένας προγραμματισμός, τα πάντα περιστρέφονται γύρω από την εφήμερη προβολή. Οι οργανωτές που συνήθως είναι ένα ή δύο το πολύ άτομα προσπαθούν φιλότιμα, καταβάλλουν τεράστια προσπάθεια, το Υπουργείο τους έχει στο φλού μέχρι και την τελευταία μέρα με αποτέλεσμα να μην ξέρουν τί ακριβώς να κάνουν αλλά λείπει ακόμη και η υποδομή. Γιατί πώς γίνεται να κάνεις ένα τέτοιο Φεστιβάλ χωρίς μία σοβαρή επιστημονική επιτροπή; ποιός θα εγγυηθεί για την επιστημονική εγκυρότητα;
Έρχομαι τώρα σε κάποια από τα μείζονα ζητήματα που παρατήρησα. Στους νέους αυτούς ανθρώπους που καλώς ασχολούνται με την ηλεκτρονική τέχνη τους λείπει κυρίως η βαθύτερη φιλοσοφική και ανθρωπιστική παιδεία αλλά ακόμα και η ίδια η γνώση της πρωτοποριακής λογοτεχνίας. Φταίει βεβαίως το Πανεπιστήμιο, αφού τα περισσότερα λογοτεχνικά τμήματα μένουν προσκολλημένα σε παραδοσιακά και ξεπερασμένα θέματα. Φταίει ακόμη η απουσία της θεωρίας της λογοτεχνίας από τις νεώτερες γενιές που αποφοίτησαν τα τελευταία δέκα χρόνια. Φταίει ακόμη το γενικώτερο αντιδραστικό κλίμα που υπάρχει γύρω από το θεσμικό πλαίσιο. Με αποτέλεσμα να παρατηρείται μία μονομέρεια και μία επιπολαιότητα που καταλήγει να γίνεται δογματική. Οι περισσότεροι μπήκαν μέσα στο κλίμα αυτό από μόδα ή γιατί είδαν το έργο άλλων. Δυσκολεύομαι να βρώ άτομα που μπήκαν από πολύ ουσιαστικό λόγο, γιατί αν συνέβαινε αυτό και την ιστορία της πρωτοπορίας θα σέβονταν αλλά και την χρησιμότητα των ιδίων τους των έργων θα αναζητούσαν. Υπάρχει επιφάνεια σε πολλούς από αυτούς, δεν αναζητούν τη ρήξη, την ανατροπή, την αλλαγή από κάτι αλλά μάλλον την αναγνώριση, το βόλεμα και την διασκέδαση.
Στην πραγματικότητα η σημερινή ηλεκτρονική ποίηση προϋποθέτει τρία ιστορικά στάδια. Πρώτον, γύρω στο 1968 με την ηλεκτρονική μουσική του John Cage, του Ιάννη Ξενάκη, του Scelsi, του Νοno, του Berio μέχρι την ελεύθερη Τζάζ του Braxton και τους Μινιμαλιστές. Το δεύτερο στάδιο τοποθετείται γύρω στο 1981-83 με την στροφή της θεωρίας της λογοτεχνίας και της ποιητικής προς την ηλεκτρονική τέχνη. Εδώ έχουμε την Perloff, τον Βernstein, τον Μac Low, τον Κοstelanetz, την ηλεκτροακουστική μουσική του Winham Laboratory και τον Paul Lansky, τις όπερες του Phillip Glass και ένα κομμάτι της Γλωσσοκεντρικής ποίησης. Στο ίδιο ρεύμα πρέπει να προσθέσουμε και πολλούς άλλους μουσικούς, όπως την Kaja Saariaho, τον Magnus Linberg, την Sofia Gubaidulina, τους Arditti Quartet και δεκάδες άλλους. Το τρίτο στάδιο είναι μετά το 1996 με την χρήση του διαδικτύου και την ανάπτυξη της Webart αλλά και γενικώτερα της Digital art. Εδώ μπαίνουν όλοι όσοι συμμετείχαν στο Παρίσι. Τα άτομα αυτά έχουν τον ενθουσιασμό και τις απαραίτητες τεχνικές γνώσεις, όμως τους λείπει η εικόνα ενός συγκροτημένου συστήματος. Δεν έχουν αντιληφθεί ότι η πρωτοπορία τα τελευταία 60 χρόνια έχει θέσει εκατοντάδες σημαντικά ερωτήματα που ακόμη δεν έχουμε διερευνήσει. Ο Εdouardo Kac θέλει να είναι αρχηγός ενός κινήματος χωρίς να γνωρίζει την ιστορία του. Γιατί πώς να κάνεις Webart αν δεν γνωρίζεις το έργο του Mac Low και ότι πίσω από τον Μac Low είναι ο Berrigan και πίσω από τον Βerrigan ο Οlson και παραπίσω ο Pound; O Phillip Glass όμως γνωρίζει άριστα την αμερικάνικη ποίηση και στηρίχτηκε κυρίως στην παράδοσή της. Oταν δεν έχεις πλήρη την εικόνα καταλήγεις εύκολα σε δογματισμούς και φατριασμούς. Όμως συνέδρια σαν κι αυτά όλο και βοηθούν να κάνουμε ένα βήμα μπροστά.
Θα σημειώσω κάτι ακόμη. Τα τελευταία 20 χρόνια περίπου έχει γεμίσει όλος ο κόσμος με διάφορα Art Centers, Art Houses, Poetry Centers κ.λ.π. Η Αμερική έχει μερικές εκατοντάδες τέτοια, η Ευρώπη είναι κι αυτή γεμάτη καθώς και ο υπόποιπος κόσμος. Αναφέρω ενδεικτικά τα εξής: Centre Cat’ Art και Camac Art (Γαλλία), Mάντσεστερ (Αγγλία), Εδιμβούργο (Σκωτία), ΚulturKontakt (Αυστρία), Arena Berlin (Βερολίνο), Τransartists (Ολλανδία), Αrtspace Visual (Σύδνευ-Αυστραλία), Sanskriti Foundation (Νέο Δελχί-Ινδία), Stone and Water (Κορέα), What (Τανζανία), Aden Art και άλλα 3-4 στην Κωνσταντινούπολη, στο Ενούγκου της Νιγηρίας, στο Ντακάρ της Σενεγάλης και εκατοντάδες άλλα ακόμη. Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες που δεν έχει κανένα. Και να σκεφτεί κανείς ότι η Ευρωπαϊκή Ενωση δίνει αρκετά κονδύλια για αυτά τα κέντρα αλλά το Υπουργείο Πολιτισμού δεν έχει δείξει κανένα ενδιαφέρον. Το Κέντρο Ποίησης για την Πρωτοπορία είναι διασυνδεδεμένο με όλα αυτά τα κέντρα μέσα από δίκτυα που υπάρχουν. Όμως βοήθεια δεν έχουμε δεί από πουθενά. Οταν ξεκινούσα πριν μερικά χρόνια να γυρίσω στην Ελλάδα για να προσφέρω τις γνώσεις μου εδώ που να μπορούσα να φανταστώ πόσο βαθύ είναι αυτό το κράτος. Αυτό με οδηγεί σε πολλά άλλα ερωτήματα αλλά από πού να ξεκινήσει και πού να τελειώσει κανείς.

Ο Παναγιώτης Μποσνάκης είναι Καθηγητής Πανεπιστημίου και πρώην Σύμβουλος στο Υπουργείο Εξωτερικών.

JOYCE INTERMEDIA CHAT ROOMS


Ο ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΣΝΑΚΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΖΕΙ
ΕΝΑ ΠΟΛΥΘΕΑΜΑ ΜΕ ΠΟΙΗΤΙΚΑ ΔΡΩΜΕΝΑ


ΜΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΤΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΠΟΙΗΣΗΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΩΤΟΠΟΡΙΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΔΙΑΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΜΕ ΤΟ ΜΟΥΣΙΚΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΒΟΛΟΥ


Ένα πολυθέαμα με ποιητικά δρώμενα παρουσιάζει στο Βόλο ο Παναγιώτης Μποσνάκης με τίτλο Joyce Intermedia Chat Rooms: Η Τέχνη των Ποιητικών Δρωμένων που περιλαμβάνει ποιητικές πράξεις με μουσική, βίντεο και κινηματογράφο στη νέα ψηφιακή πραγματικότητα. Πρόκειται για ένα ενιαίο έργο του Παναγιώτη Μποσνάκη που ενσωματώνει διάφορα δρώμενα με πολλές αναφορές και προεκτάσεις σε προβληματισμούς της σύγχρονης τέχνης. Η εκδήλωση, που είναι ελεύθερη για το κοινό, έχει προγραμματιστεί για την Δευτέρα 18 Οκτωβρίου στις 8.30 μ.μ. στην Παλιά Ηλεκτρική (Ρήγα Φερραίου και Χατζηαργύρη) και είναι μία συνεργασία του Κέντρου Ποίησης για την Πρωτοπορία και την Διαπολιτιστικότητα με το Μουσικό Σχολείο Βόλου στα πλαίσια του προγράμματος «Ολυμπιακή Παιδεία».

Η αφορμή δόθηκε από μία πρόσκληση να παρουσιαστεί υπό μορφή σεμιναρίου η τέχνη των δρωμένων, στη συνέχεια όμως εξελίχθηκε σε ζωντανή διδασκαλία των ίδιων των δρωμένων και σε ενιαίο έργο που διερωτάται για πολλά κρίσιμα ζητήματα της σύγχρονης ποίησης και της τέχνης γενικώτερα. «Διδασκαλία μέσα από την πράξη, για να βιώσουμε το ίδιο το συμβάν, μέσα σε μία δημιουργική ατμόσφαιρα», δηλώνει στην εφημερίδα μας ο κ. Μποσνάκης.

Θεματολογικά το έργο αρχίζει με την δημιουργία του κόσμου, ένα ζήτημα αρχέγονο που αφορά την σιωπή της τέχνης και το άγνωστο με μνήμες που έρχονται μέσα από λάμψεις (ποίημα των λάμψεων) και ηχητικές και εικονικές μείξεις και αναμνήσεις. Ακολουθεί η Αιώνια Νύχτα με ήχους και sampling και ο Κατακλυσμός για να φτάσουμε τελικά στον αιώνα του φωτός και συγκεκριμένα στο Δουβλίνο στο έτος Φίνεγκαν.

Το έτος Φίνεγκαν ανοίγει την αυλαία της νέας τεχνολογικής εποχής και της μοντερνιστικής οπτικής αισθητικής. Ακούμε τον Τζέιμς Τζόυς να διαβάζει μέρη του Φίνεγκαν από μία σπάνια εγγραφή, ενώ ταυτόχρονα παρεμβάλλονται διαδοχικά ηχητικά κομμάτια sampling από ένα παλαιώτερο έργο του Παν. Μποσνάκη με τον μουσικό Κώστα Κουρή, που είχε παρουσιαστεί στη Νέα Υόρκη.

Ακολουθεί μία πράξη από τον Κ. Π. Καβάφη με τίτλο «Ο Λεύκιος Εκοιμήθη» βασισμένη στο ποίημα του Αλεξανδρινού ποιητή «Εν τώ μηνί Αθύρ» με βωβά κινηματογραφικά πλάνα από τη ζωή του Καβάφη, ήχους Αιγυπτιακής μουσικής και ανάγνωση του Καβάφη μέσα από μία άγνωστη γλώσσα που φέρνει κοντά το οικείο με το άγνωστο. Η πράξη τελειώνει με τον μύθο της αιώνιας εφηβείας, όπως παρουσιάζεται στο αρχαίο ποίημα του Δάφνιδος και της Χλόης.

Το δεύτερο μέρος ανοίγει με πλάνα από διάλεξη για την τέχνη του Χάπενιγκ πάντα με samplings που τρέχουν σε διαφορετικό χρόνο και φανερώνουν το αδιάκοπο παιχνίδι της τύχης έξω από μας και το κείμενο, και βωβά πλάνα που συμπυκνώνονται γύρω από το νόημα του δράματος και της μοίρας. Ακολουθεί ένα σύντομο κομμάτι από τα Εmigraphs του Π. Μποσνάκη για τον μεγάλο Σκοτωμό των Μαύρων στην Αφρική και ακολουθείται από άλλα διαδοχικά έργα του Π. Μποσνάκη για να καταλήξουμε στο τελικό χάπενιγκ με τίτλο «Και μες την τέχνη πάλι, ξεκουράζομαι απ’ την δούλεψή της» που τελειώνει με την αρχή της δημιουργίας καταλήγοντας πάλι κυκλικά στο σημείο απ’ όπου άρχισε η παράσταση…

Oπως εξηγεί στην εφημερίδα μας ο Παναγιώτης Μποσνάκης, «το έργο αυτό συνεχίζει και διευρύνει το προηγούμενο ποίημά του EMIGRAPHS που παρουσιάζεται τον καιρό αυτό στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο της Βραζιλίας. Είναι και αυτό ένα Intersign, δηλ. ποίημα των ενδιάμεσων σημείων, όπου το ποίημα αποτελεί μέρος του αιωνίου σύμπαντος που δεν είναι μόνον ύλη αλλά και ηχητική και οπτική μάζα. Μέσα στα Joyce Chat Rooms συμμετέχει ποιητικά και το «εκτός κειμένου» υπερκείμενο που έχει τους δικούς του νόμους και μεθόδους, υπάρχει ως εξωτερική πραγματικότητα έξω από εμάς. Για παράδειγμα, στον Καβάφη τονίζονται οι σιωπές και οι παύσεις, τα ανείπωτα μυστηριώδη κενά ομιλίας, εξίσου με τις λέξεις και αποτελούν όλα μαζί την συνολική παρουσία του ποιήματος. Για να το πετύχω αυτό χρησιμοποιώ sampling και μοντάζ επεμβαίνοντας στην δική μου μνήμη αλλά και στην τεχνολογία του παρόντος χρόνου».

Το έργο αυτό θα συνεχίσει να δουλεύεται και να συμπληρώνεται τεχνικά πάνω στην ιδέα του μοντάζ στο χρόνο και την οπτικοακουστική αίσθηση και θα παρουσιαστεί στη συνέχεια σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και εξωτερικό. «Η ποίησή μου είναι καθαρά διεθνής, πέρα από σύνορα», σημειώνει ο Παναγιώτης Μποσνάκης. Και συνεχίζει: «μετά τη Βραζιλία, σκοπεύω να πάω στην Κίνα και από εκεί στο Περού. Υπάρχει πολλή δουλειά και γράφω συνέχεια. Πάντοτε πειραματίζομαι με καινούργιες φόρμες και αναζητώ το νέο και το πρωτοποριακό. Εχω γράψει κι ένα έργο που εμπνέεται από την Αργοναυτική Εκστρατεία με τίτλο «Argonon Erga, Naute» (Tων Αργοναυτών τα έργα, ναύτη). Είναι γραμμένο σε ένα γλωσσικό ιδίωμα που μοιάζει με τα Μυκηναικά με λατινικούς χαρακτήρες και γίνεται ψηφιακό βιντεοποίημα. Ως τώρα έχω γραμμένα συνολικά 75 ποιητικά βιβλία, που περνούν μέσα από διάφορα ρεύματα ή σχολές, όπως γλωσσοκεντρισμό, μινιμαλισμό, προβολική ποίηση, οπτική, ακουστική, χάπενιγκς κλπ. Τώρα όμως μ’ ενδιαφέρουν ιδιαίτερα ποιήματα που διερευνούν αυτό που ονομάζω «ποιητική του ενδιάμεσου σημείου» (intersign), αρχέγονες γλώσσες, ψηφιακή φιλοσοφία και εγκαταστάσεις χώρου».


ΠΩΣ ΕΓΡΑΨΑ ΤΑ EMIGRAPHS

Mε τα EMIGRAPHS (=Aποδημιογραφές) θέλησα να δημιουργήσω για πρώτη φορά μία σειρά ποιημάτων που να έχουν μία κοινή αφηγηματική γραμμή αλλά και να συνοψίζουν γλωσσικές, ιστορικές, πολιτισμικές και ανθρωπολογικές συνιστώσες γύρω από την αποδημία. Τεχνικά συνέδεσα την γλωσσοκεντρική γραφή με την διαπολιτισμικότητα (τεχνική που ακολουθώ σταθερά εδώ και είκοσι χρόνια περίπου από τότε που άρχισα να γράφω το μακρύ ποίημα REDO A), αυτή τη φορά, όμως, μ’ ένα κοινό αφηγηματικό νού, που είναι η αποδημία σε σχέση με την αποικιοκρατία και την μετανάστευση.

Τα EMIGRAPHS χωρίζονται σε δύο ενότητες, το Decolorization (=Aποχρωματισμός), που αναφέρεται στην αποικιοκρατία και την σκλαβιά των μαύρων της Αφρικής, και τα Arktexts (=Τα κείμενα της κιβωτού), που αναφέρονται στη σύγχρονη αποδημία των Κινέζων. Στον «Αποχρωματισμό» περιγράφεται η διαδικασία μεταλλαγής του χρώματος του ανθρωπίνου δέρματος από μαύρο σε λευκό και πάλι σε μαύρο, μία μεταλλαγή δέρματος και οντότητας σαν αυτή που περιγράφουν οι Deleuze-Guattari στο έργο τους «Aντι-Οιδίπους».

Ο «Αποχρωματισμός» αρχίζει με τα Darktexts που είναι κολάζ από την «Καρδία του Σκότους» του Τζόζεφ Κόνραντ συμπληρωμένο με αυτοβιογραφικά στοιχεία της δικής μου αποδημίας. Στη συνέχεια χρησιμοποιώ διάφορες τεχνικές που σχετίζονται με τις εμπειρίες φόνου και εκπολιτισμού των αφρικανών ιθαγενών. Ιδιαίτερα στο ποίημα «Σκοτωμός» όπου περιγράφονται σκηνές μαζικών φόνων των μαύρων. Ακόμη χρησιμοποιήθηκαν τεχνικές γραφών των λευκών ναυαγών που έστελναν εσώκλειστα σε μπουκάλια σημειώματα με την ελπίδα να φτάσουν στα χέρια κάποιου άλλου λευκού για να τα μεταφέρει στις οικογένειές τους. Περιγράφεται όλο το σκηνικό της φρίκης και της τρέλλας των συνεπειών της αποικιοκρατίας.

Πρόκειται για «ρεντοποιήματα» δηλαδή ποιήματα στα οποία επινοείται μία γλώσσα, η προσωπική μου γλώσσα, είτε μιλώ Ελληνικά είτε Αγγλικά. Το r e d o παραμένει ένα nucleus σφηνωμένο στη συνείδησή μου φτιαγμένο από αρχαιοελληνική υπερηφάνεια, πολλές σύγχρονες εξορίες και αποσπάσματα αποπεριφεριοποιημένου ερωτικού λόγου. Οπως στο REDO A σκοπός μου ήταν να μιλήσω για «αιματοτσακισμένα» και «χρυσοπλημμυρισμένα» λόγια που παίρνουν την υπερηφάνεια και την εκδίκησή τους μέσα από το αίμα των σκοτωμένων κουφαριών, έτσι και στα EMIGRAPHS ήθελα να γράψω «fleeceseslifelessessoftengoatsins», οι λέξεις να στοιβάζονται όπως τα νεκρά σώματα των ιθαγενών. Λόγια γραμμένα με αίμα πάνω στα νεκρά σώματα, ποιήματα γεμάτα πληγές…Τα Ελληνικά μου μπορούν ν’ αναζητηθούν στις αρχαικές και προελληνικές επιγραφές και τα Αγγλικά μου μέσα από τις αλλεπάλληλες φθορές της γλώσσας στις μεταφράσεις της Αγίας Γραφής του King James. Aυτές οι δύο γλώσσες, της Αρχαικής Ελληνικής εποχής με τον Ομηρο και την αγγειογραφία και των μεταφράσεων του King James είναι οι δύο αιώνιοι κιβωτοί όλων των πλωτών πολιτισμών για επιβίωση.



Στα ARKTEXTS (=τα κείμενα της Κιβωτού), που είναι η Κινεζική ενότητα ποιημάτων, το τοπίο δεν είναι σκοτεινό, αλλά κυριαρχεί ο ήλιος και η ξηρασία. Το πρώτο ποίημα «The God’s Earth» είναι μία ανάπτυξη κολάζ από το μυθιστόρημα της Περλ Μπάκ THE GOOD EARTH. Είναι αποκαλυπτικό της ισχυρής σχέσης των Κινέζων με την επιβίωση. No land - no end (χωρίς γή - χωρίς τέλος), δηλ. κανένα τέρμα, κανένα τέλος, ανακύκληση όλων των ιστορικών εποχών με το ίδιο δέσιμο της μοίρας για επιβίωση. Εδώ ανακαλείται ο John Cage με την συνεχή σχέση που είχε με την Κίνα. Η παρουσία του Cage φαίνεται καλύτερα στο επόμενο ποίημα «Un China Men». Η πρόθεση un δείχνει την εξουδετέρωση, την εκμηδένιση, τον ξερριζωμό μέσω του πλήθους. Ο καθένας μπορεί να είναι ένας Ming Kινέζος μέσα στην αποδημία στη Δύση, un china ming, άνθρωποι χωρίς Κίνα και όνομα.

To ίδιο και στο ποιήμα με τον τίτλο LO η τροφή συνδέεται άμεσα με το αίσθημα της ελευθερίας. Τόσο ο «Αποχρωματισμός» όσο και τα «Κείμενα της Κιβωτού» τελειώνουν με αντι-οιδιπόδεια ερωτικά αποσπάσματα. Το ΗEARTS γίνεται HE/ARTS με πολλές προσωπικές αναφορές και τα Arktexts τελειώνουν με το γριφώδες in C.Τί σημαίνει in C; in C(age)? δηλ. Είμαστε όλοι αιχμαλωτισμένοι (caged) στη μουσική του Cage; άλλωστε ανακαλεί και το ομώνυμο έργο του. In Conrad; Στην Κίνα του Πάουντ, in Cathay; in Cecilia, η ερωτική περσόνα στο REDO A; μπορεί να σημαίνει ακόμη in cosmos, in chaos, in cathodοs, ή να είναι δηλωτικό του φεγγαριού. Πιθανόν να σημαίνει όλα αυτά. Πάντως το C δηλώνει το μυστήριο και τη φυγή… εάν το Α δηλώνει την αρχή, την δημιουργία, την καταγωγή, την τέχνη και την ευτυχία και είναι το αρσενικό και το Β δηλώνει το συμπλήρωμα και το θηλυκό, τότε το C δηλώνει την διάσταση του αιθέριου κόσμου, την ανώτερη πραγμάτωση του κόσμου και της ελευθερίας, το φτερούγισμα προς την αρκάνα του σύμπαντος, εκεί που ενώνονται οι ζωές μας, εκεί που ο Πολύφυλος ξανασυναντά την Πολία μετά την υπνοερωτομαχία, η Μεγάλη Υπόσχεση που δίνει η ζωή στο κάθε ανθρώπινο πλάσμα. Ολοι οι ταπεινωμένοι αυτού του κόσμου δικαιούνται ένα κομμάτι Χριστό, λίγο Σταυρό και κάποια κρυφή Εντολή.

Η ποιητική απαγγελία συνοδεύεται απο κολάζ φωνών που διαβάζουν τα ποιήματα ντυμένες με ήχους από την καρδιά του σκότους, τη μεγάλη αφρικανική σκοτεινή ενδοχώρα. Οι λευκοί αναγνώστες, με πυξίδα τα ποιήματα και τους ήχους, περιπλανιούνται στην ενδοχώρα του σκοτεινού κήτους προσπαθώντας να καταννοήσουν, έστω και στο ελάχιστο δυνατό, την μεγάλη αφρικανική περιπέτεια, που είναι και το μεγαλύτερο έγκλημα όλων των εποχών. Στην περιπλάνηση αυτή μάς διασώζει μόνο το Βιβλίο των Βιβλίων, το ιερό κείμενο όλων των εποχών, η Αγία Γραφή, που πέφτει μπροστά στα μάτια μας μετά τον Μεγάλο Σκοτωμό με το ποίημα Deinsular (=η αποπεριφέρεια) που είναι η παραφθορά της Αγγλικής γλώσσας από τις αποικίες, ό,τι διασώζεται από τη Βίβλο, για να μας οδηγήσει τελικά στην Κιβωτό που είναι η Κιβωτός της νέας αποδημίας των σημερινών Κινέζων εμιγκρέ. Τα Arktexts διαβάζονται από αφηγητή, ενώ στο βάθος ακούμε πάντα Κινέζους εμιγκρέ να μιλούν ξένες γλώσσες (Αγγλικά, Γαλλικά, Γερμανικά, Ρωσσικά, Βραζιλιάνικα, Ισπανικά, Ελληνικά) με Κινέζικη προφορά. Ετσι διαπλέκονται οι διάφορες Κινεζικές προφορές από Λος Αντζελες, Λονδίνο, Παρίσι, Βερολίνο, Μόσχα, Ρίο Ιανέιρο, Βενεζουέλα, Αθήνα. Επίσης, ακούγονται τυχαίοι αποσπασματικοί θόρυβοι και μουσικές, που ανακαλούν την Κινεζική αγορά. Αναγνωρίσιμος θόρυβος ο Κουρέας της Σεβίλλης του Ροσίνι, ο οποίος και δείχνει συμβολικά το διαχρονικό και γεωγραφικό ταξίδι της όπερας.


Παναγιώτης Μποσνάκης


HOW I WROTE THE EMIGRAPHS

When I was writing the EMIGRAPHS my initial purpose was to create originally a series of poems centered around a narrative construct which could also enable the reader to follow “emigration” from linguistic, historical, cultural and anthropological perspectives. Speaking of my technique, once more I definitely held the opinion to connect language-centered writing with multiple layers of cultural pretexts (a technique which I firmly employ for about twenty years since when I began writing my long poem REDO A). Nevertheless, for first time now the reader will find an action plan to follow, a narrative line that runs steadily throughout the poem.

The EMIGRAPHS are divided in two parts. The first part, entitled Decolorization, refers to colonialism and the slavery of native Africans, while the second part, The Arktexts, refers to contemporary Chinese emigration. Decolorization speaks of the process of becoming of black skin into white and from white to black again, a process of darkness, a lost and changed identity as described by Deleuze-Guattari in their seminal work "Anti - Oedipus".

Decolorization begins with Darktexts, a collage poem from Joseph Conrad‘s Heart of Darkness supplemented with autobiographical notes (or semioses) of my own emigration. Then I employ various techniques related to extreme experiences of mass murder and killing of native Africans. See, for instance, the poem "Scotomos", which could also be titled “Scotomus” to demonstrate better the massively accumulating murder effects. I also used cryptographic techniques of white castaways as they were throwing to the ocean letters in bottles hoping to reach their families. The entire scene of horror and craziness of the colonial consequences are described here.

The EMIGRAPHS are "redo-made poems", that is, poems derived from techniques found in my poem REDO A made by a constructed hybrid language, my own personal mytho-language that speaks both Greeklish and Englgreek. Both English and Greek represent discursive language and imperial formations through history. “ R e d o” remains a nucleus and socius made from Greek archaic pride, multiple exiles and uprootings and eccliptic parts of deterritorialized love moments. While in REDO A my main aim was to speak on behalf of bodies “shattered in blood” ("aimatotsakismena") and “sun-washed by gold” ("chrysoplimmyrismena") that take pride and revenge when piled in stacks after bloodsheds, likewise in EMIGRAPHS, I set out to write "fleeceseslifelessessoftengoatsins," words stacked as the dead bodies of native Africans. My Greek is derived from archajc and prehellenic inscriptions and my English from withered English of repeated translations of King James’s New Testament. These two languages, archaic Greek as found in Homer and early pottery and perishable English in the translations of King James represent the two eternal arks for survival of all floating cultures.

In the ARKTEXTS (= the Texts of the Ark), the Chinese series of poems, the landscape is not dark, but dominates the sun and drought. The first poem "The God's Earth" is a collage poem following Perl Buck’s novel THE GOOD EARTH. It is apocalyptic of the powerful relation of Chinese with survival. No Land - no end, that is, no end, a recycling of all ages in fate of survival. John Cage is here remembered in his continuous relationship with China. The presence of Cage is better evoked in "Un China Men". The prefix “un” shows a strange neutrality and annihilation through the crowds. Everyone, when emigrating to West, can be a Ming, un china ming, people with no China and name.

Also, in the poem “LO:” food is immediately connected with feelings of freedom. Both parts, "Decolorization" and the “Arktexts” end with two anti-oedipal love poems. HEARTS are separated and become HE/ARTS and the “Arktexts” end with an enigmatic in C. What does “in C” mean? perhaps in C (age)? that is to say that we are all “caged” in the music of John Cage? In Conrad? In Ezra Pound’s China in Cathay? in Cecilia, my love persona in REDO A? it is also likely to mean in cosmos, in chaos, in cathodos, or be an indication of the moon. Perhaps it contains all these. For sure, letter C declares mystery and escape… While masculine letter A declares the beginning, creation, origin, art and happiness and feminine B demonstrates companionship and completeness, letter C manifests the ethereal world, the higher state of world and freedom, the flying to universal soul of major arcana, where our separated lives will meet again, where Polifilus will meet Polia after their hypnoerotomachia, the Extended Promise that gives life to every human being. All the wretched ones in this world eventually deserve a piece of Christ, a piece of Cross and a secret Commandment.

The poetic performance is accompanied by a mix of voices that read the poems in a background with sounds from the heart of darkness, the African Hades. The White readers driven by the poems and sounds wander in this dark hinterland trying to understand the African drama, the biggest crime of all ages. In this wandering we are rescued only by the Book of Books, the Holy Bible, that falls before our eyes after Scotomos with the poem “Deinsular”. “Deinsular” demonstrates the decay of the English language by the colonized to finally lead us to “The Arktexts” the new emigration of contemporary Chinese. “The Arktexts” are read by a narrator, while in the background we hear Chinese accented English, French, German, Russian, Portugese, Spanish, Greek. Accents are also intermingled with accidental fragmentary noises and sounds that recall the Chinatown marketplace. The only recognizable noise is Rossini’s The Barber of Seville, that shows the opera’s diachronic and geographic journey.


Panos Bosnakis

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ


ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΠΟΣΝΑΚΗΣ

Ο Παναγιώτης Μποσνάκης άρχισε να γράφει ποίηση στα μέσα της δεκαετίας του Εβδομήντα με την Σουρεαλιστική συλλογή «Συσπάσεις των Μυών. Ασκησαν βαθιά επίδραση στην πρώιμη ποίηση του οι ποιητές Ιω. Καρασούτσας, Ν. Εγγονόπουλος, Πάρις Τακόπουλος, Νικόλας Κάλας και ο Νάνος Βαλαωρίτης. Από το 1982 και μετά στράφηκε προς τους Αμερικανούς ποιητές του Black Mountain Movement, της San Fransisco Renaissance και τους Αμερικανούς Γλωσσοκεντρικούς. Ταυτόχρονα επηρρεάστηκε και απο την Σημειωτική και την Αποδόμηση (Θεωρία της Λογοτεχνίας) και έφυγε στην Αμερική για να συνεχίσει εκεί την μελέτη και την συγγραφή της ποίησης και τις ακαδημαϊκές σπουδες του.

Από το 1984 έως το 2002 έζησε συνεχώς στην Αμερική όπου ανέπτυξε δράση και πέρασε από πολλούς προβληματισμούς. Αρχίζει και γράφει Γλωσσοκεντρική ποίηση με σημαντικώτερη την ποιητική του σύνθεση REDO A, ένα διαχρονικό έργο, που αποτελείται από οκτώ μέρη και γράφεται μέχρι σήμερα. Επίσης παρακολουθεί με ιδιαίτερη προσοχή την ανάπτυξη του Γλωσσοκεντρικού κινήματος στην Αμερικανική ποίηση και έρχεται σε επαφή με τους κυριώτερους εκπροσώπους του. Επίσης την ίδια εποχή γράφει και τα «Λογιώνυμα». Από το 1988 έως το 1990 γράφει κάποιες ποιητικές συλλογές τις οποίες εντάσσει στο ρεύμα του Νεοκοσμοπολιτισμού.

Από το 1990 έως σήμερα ασχολείται αποκλειστικά με την Πρωτοπορία και την Μεταπρωτοπορία σε παγκόσμιο επίπεδο τόσο θεωρητικό όσο και ποιητικό και την μελετά σε όλα τα γνωστικά της πεδία από την θεωρία της ποιητικής, την φιλοσοφία και την ανθρωπολογία μέχρι και τις τέχνες και την μουσική. Κυρίως μελετά όχι μόνο την πρωτοπορία του Δυτικού κόσμου αλλά και όλου του υπολοίπου μη Δυτικού κόσμου και γίνεται ο πρώτος και βασικώτερος μελετητής της θεωρίας της πρωτοπορίας των χωρών του Τρίτου Κόσμου. Επίσης από το 1987 είχε ήδη αντιταχθεί στους Αμερικανούς Γλωσσοκεντρικούς (Bob Perelman και Bruce Andrews) αλλά και στον ίδιον τον Frederic Jameson υποστηρίζοντας ότι μπορεί να παραχθεί Γλωσσοκεντρική ποίηση και πέρα από τα όρια του Υστερου Καπιταλιστικου Κόσμου. Μεταξύ του 1991 και 1993 γράφει αρκετή Μινιμαλιστική ποίηση. Μεταξύ 1994 και 1995 γράφει κάποιες σύντομες αλλά σημαντικές ποιητικές συλλογές (Τα Στοιχειωδη, Signification, Ο νο μ ι ν α τ ε, Αιανά Κινέα) που σχετίζονται με την ποίηση του Charles Olson και του George Oppen. Την ίδια εποχή γνωρίζεται με τον Allen Ginsberg τον οποίον ακολουθεί προσκαλει στο Πανεπιστήμιο του Πρίνστον να δώσει διάλεξη για την Αρχαία Ελληνική Ποίηση (κάτι που έρχονταν σε ρήξη με το συντηρητικό Πανεπιστημίο του Πρίνστον). Τελικά και με ενέργειες δικές του το Πρίνστον απέκτησε ένα μέρος του αρχείου του Ginsberg. Ταυτόχρονα γνωρίζεται με τους ποιητες Arkadii Dragomoschenko, Michael Palmer, Jackson MacLow, Anne Waldman και την Lyn Hejinian. Απο το 1996 εως και το 2001 συμμετέχει σε όλα τα συνέδρια των Γλωσσοκεντρικών ποιητών που γίνονται στην Αμερική και στην Ευρώπη. Τον Απρίλιο του 1999 στο Πανεπιστήμιο του Μισσούρι στο Σαίντ-Λούις οργανωνει ο ιδιος με την συμμετοχη πολλων προσκεκλημενων απο τον χωρο της πρωτοποριας Συνέδριο για την Πρωτοπορία.. Μεταξυ του 1999 και 2003 γράφει την συλλογή «The Raworth Program» αφιερωμένη στον ποιητή Tom Raworth.

Μετά το 2002 εγκαθίσταται στην Ελλάδα και η ποιησή του αποκτά μία τελείως καινούργια διάσταση στρεφόμενη προς την ακουστική ποίηση (sound poetry) και τα δρώμενα (performance poetry). Κυριώτερα έργα του στην κατηγορία αυτή είναι τα εξής: Po’ ems, ιΑ4, XYZ(s), WUDZ, ΙΩΔΗ, SIN GAP OORE LANG/ I SING LUNG, UN CHINA ‘MEN, DO I DARE DISTURB THE UNIVERSE?, YA QUE YO E YO YA O EN Y, MOLLE ALGA SULL’ ACQUA, DRUMPHONICS, DIAPHTHONICS, SATOR, VOCALISSER, E M I G R A P H S και άλλα. Εχει παρουσιάσει δρώμενα στη Νέα Υόρκη και το Σικάγο, όπως επίσης διάβασε και ποίηση του στο ΜΤV (Παγκόσμια Ημέρα για το AIDS) και το PBS (στην εκπομπή United States of Poetry). H συλλογή του EMIGRAPHS εκπροσώπησε την Ελλάδα στην Biennale του Sao Paolo το 2004. Το 2002 ίδρυσε στην Ελλάδα το Κέντρο Ποίησης για την Πρωτοπορία και την Διαπολιστικότητα στο οποίο συμμετέχουν προσωπικότητες της διεθνούς ποιητικής πρωτοπορίας και το οποίο έχει σαν σκοπό του την μελεέτη της πρωτοπορίας και το μέλλον της ποίησης ενώ ετοιμαζει το διεθνές περιοδικό New Μedia Poetry.

PANOS BOSNAKIS/ΠΑΝΟΣ ΜΠΟΣΝΑΚΗΣ
ΠΟΙΗΤΙΚΗ ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ


ΣΟΥΡΕΑΛΙΣΜΟΣ

ΟΙ ΣΥΣΠΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΜΥΩΝ (1977-1978) ΒΟΛΟΣ

ΓΛΩΣΣΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟΣ

*ΑΤΙΤΛΑ (1982-1984) ΒΟΛΟΣ

REDO A (ΠΟΙΗΜΑ ΣΕ ΟΚΤΩ ΜΕΡΗ) (1986-………)
ΛΟΓΙΩΝΥΜΑ (1988)
ΤΗ(ΕSE) TH(REE) TH(INGS) (2004)
AIN’T IN P.INK (2004)
A `MERRYCAN POULTRY MUSEZINE (2004)

ΝΕΟΦΟΡΜΑΛΙΣΜΟΣ

ΕΤΕΡΟΤΡΟΠΙΕΣ (1987-1988)

ΝΕΟΚΟΣΜΟΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

ΑΣΤΡΑΦΤΕΡΑ ΤΟΠΙΑ (1988-1989)
ΣΑΜΟΘΡΑΚΗ (1990)
ΜΟΝΩΔΙΑ (1989-1995)
THE JOURNEY(=ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΜΟΥ!) (1994)
Π (2004)

ΜΙΝΙΜΑΛΙΣΜΟΣ

ΠΕΡΙ ΠΟΥ (1990-1991)
Ο ΕΡΩΤΑΣ, Η ΑΥΤΟΜΑΤΗ ΓΡΑΦΗ (1991)
ΜΕΤΡΟΝΥΜΙΑ (1992-1995)
SANS CLOSURE (1997)
ΑΣΕΛΙΔΕΣ (1998)

PROJECTIVE VERSE

ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΩΔΗ (1995)
SIGNIFICATION (1994)
O NO M I N ATE (1995-1996)
EANA KINEA (1994-1995)


ΔΙΑΦΟΡΑ

THE RAWORTH PROGRAM (1999-2003)
ΦΩΤΟΠΟΙΗΜΑ (2004)
ΠΕΡΙΛΥΠΟΜΕΝΑ (2004)
ΣΤΗΝ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑ ΤΟΥ ΜΑΥΡΟΥ (2004)
Σ’ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ ΠΑΛΙΟ (2004)

ACCOUSTICAL AND SOUND POETRIES

WUDZ (2003)
ΙΩΔΗ (2003)
SING A POORE LANG / I SING LUNG (2003)
IL RITORNO D’ ULISSE (2003)
I REMEMBER MY COUNTRY (2003)
WHILE, IN MY YOUTH (2003)
AGATHIAS (2003)
MY BLAKNESS (MY BLAK, MY BLOOD) (2003)
po’ ems (2003)
ιΑ4 (2003)
XYZ(s) (2003)
SATOR (2003)
VOCALISSER: ALEPHS OR THE WHALES (TO THE END OF THE WORD) (2003)
WALKING DOWN THE GAY CHINATOWN (2004)
Τ Θ Ρ Η (2004)
ΕΥ ΦΕΥ! (2003)
ΓΙΒΡΑΛΤΑΡ (2001)
WHERE IS THE WORD NOT (2004)
JOYCE INTERMEDIA CHAT ROOMS (2004)
ΠΟΙΗΜΑ ΤΗΣ ΝΥΧΤΑΣ ΓΕΜΑΤΟ ΣΙΩΠΕΣ (2004)
INSCRIPTURES/SIGNATURES (2004)
ELECTRIC MYTHS (2004)
Ο ΣΑΓΗΝΕΥΤΗΣ ΜΑΝΤΗΣ ΔΕΙ ΑΤΙΝ Ο’ (2004)
SHALL I SHELL A CELL? (2004)
HUNT OF THE STONE (2004)
ΤΗΕ REVOLUTION THROUGH YOUR PHONE (2004)
ART IS AN ACCOMPLISHED FACT (2004)
ΠΟΛΥΔΥΣΣΕΙΑ (2005)

VISUAL POETRIES

AMOUR FOU (2004)
PLAS MA (2004)
THE LOST WORLD (2004)
UN PO (2003)
ΙΛΙΟΡΡΑΙΣΤΑΝ (2004)
THE ALCHEMY OF BIOCCULT-URALISM (1995)
ARGONON ERGA, NAUTE (2004)
p a g e s a s s c r e e n (2005)

PERFORMANCES, CONCEPTUAL AND INTERSIGNS

EMIGRAPHS (2004)
MOLLE ALGA SULL’ ACQUA (2003)
DO I DARE DISTURB THE UNIVERSE?(2003)
DRUMPHONICS (2003)
DIAPHTHONICS (2003)
YA QUE YO E YO YA O EN Y (2003)
PHLONGS (1995-2004)
WHITE SPACE IDEA (2004)
καί (strings) (2004)
ΚΑΤΑΚΟΜΒΕΣ (2003)
ΕΣΤΙΕΣ/FLAMES (2003)
MYTHOS/ICONS (2004)
ΑΝΔΡΟΓΥΝΑΙΚΑΔΕΛΦΕΣ (2004)
URBAN BALLADS (CABARET VOLTAIRE AMERICA) (2004)
BANANA REPUBLIC UNLIMITED (2003)
OUTRY (=ΟΙΗΣΗ) (2004)
ANΔΡΑΣ ΓΥΝΑΙΚΑ ΣΤΗΝ ΕΠΟΧΗ ΤΟΥ ΛΙΘΟΥ (2005)
ΕΡΕΧΘΕΙΕΝ, ΤΟ ΥΠΕΡΘΗΝΑΙ (1995-2004)
WORDTAILS (2005)
BΡΑΧΙΑ ΑΕΡΑΣ ΒΡΟΧΗ ΓΥΜΝΑ ΚΛΑΔΙΑ (2001-2005)
ADELPHIA IN DREAM (2004)
OMNIGLOTS (2004)
POUND’S PERSONAE (2004)
ΚΟΡΕΣ (2004)
ΤΗΕ ΑΜΑΖΟΝ PROJECT (2004)
RADICAL ARTIFICE AT THE WORKPLACE (2005)
VOX ANIMAE (2005)
OLD JACK TROUT (2005)
CANTATA FOR ALLEN GINSBERG (2005)
CRI-RE-QUE-RI-QUE (2005)
LA VITA RECONDITA (2005)
CHARLIE PARKER AND THE INDIGO GENERATION (2005)
ELEMENTAL TRUTH SAMPLE (2005)
CHOREFTO ( OR 20 000 NIGHTS) (2005)
THIS STONE THAT IT ISN’T (2005)
CHATS & WHISPERS (2005)
O d y s s e u s (2005)
Y’ EVAN (2005)
ΤΡΙΖΟΝΙΑ (2006)
TRISMEGISTOS (2006)
COMMUS (2006)
QUATTRO (2007)
DEEP INTO THE STARS …INTO THE PINE-TREES (2007)
TETRARGONON (2007)
LIFES CONTACTS (2007)